کۆتایی چه‌پی توندڕه‌و له‌ ئه‌وروپا
توێژینەوەی: رێکەوت ئیسماعیل ئیبراهیم
پێشەکی:-
لە پاش جەنگی جیهانی دووەم و توخبوونەوەی جەنگی سارد لە نێوان جەمسەری سەرمایەداری بەڕابەری ئەمەریکاو جەمسەری سۆشیالیست بە رابەری یەکیەتی سۆڤیەت، هەردوو بەرەی جەنگەکە  دوودڵ نەبوون لە بەکارهێنانی هەر شێوازێک لە دژی یەکتر. دەتوانین بێژین کە پارت و رێکخراوە چەپەکان وەک قۆناغێکی مێژوویی و سروشتێکی ململانێ سیاسیەکان لەو ماوەیەدا لە دایک بوون، بەڵام لە هەمان کاتیشدا، بەشێکی زۆر لەو رێکخراوانە لە لایەن یەکێتی سۆڤیەت و بلۆکی خۆرهەڵاتەوە وەک ئامرازێکی سیاسی لە دژی ئەمەریکاو خۆرئاوا بەکارهێنراون.
جەنگی جیهانی دووەم لە زەینی نەوەکانی جەنگ و پاش جەنگدا کاریگەری زۆر توندی بەجێهێڵابوو، ئەو جەنگە رژیمی سەرمایەداری ئەودەمەی دنیای وەک ئەژدیهایەکی حەوت سەر نیشاندابوو، بەتایبەت کە پاش ئەو جەنگە دوو جەنگی دیکەی خوێناوی جەنگی کۆریای باکورو باشور(1950-1953) و جەنگی ڤێتنام (1956-1975)سەریانهەڵدا. ئەم دوو جەنگە کە هەردوکیان جەنگی راستەقینەی نێوان جەمسەرەکانی خۆرهەڵات و خۆرئاوا بوون کە هێندەی دیکەی وێنەی رژێمە خۆرئاواییەکانی ناشرینتر کردبوو. قەیرانە بەردەوامەکانی ئەوروپا و تۆخبوونەوەی ململانێ ی چینایەتی بارودۆخێکی شۆڕشگێڕانەی لە زۆرێک لە وڵاتانی دنیادا بەرهەمهێنابوو. شانبەشانی خەباتی کرێکاران و سەندیکاکان، خوێندکارانی زانکۆش لە زۆربەی ئەو وڵاتانەدا رۆژانە دەڕژانە سەرشەقامەکان.
دەتوانین سێ ناوچە لە دنیادا وەک بەرەکانی پێشی پێشەوەی شەڕگەکانی جەنگی سارد دەستنیشان بکەین کە تیایاندا جەنگی سار گەرمترین و خوێناویترین کوشتارگاکانی خۆی دەکردە هێڵنجی مێژوو. ئەو سێ بەرەیەش ئەمانەی خوارەوەن:-
یەکەم- بەرەکانی جەنگی لە نێوان عەرەب و ئیسرائیلییەکاندا.
دووەم- بەرەکانی جەنگ لە تورکیا
سێیەم- بەرەکانی جەنگ لە ئەوروپا کە ئەڵمانیای خۆرئاوا یەکێک بوو لە سەنگەرە هەرە تۆکمەکانی.

لەم شەڕگانەدا جگە لە دەیان پارتی کۆمۆنیست و سۆشیالیست و چەپ و ئانارشیست، جگە لە سەدان سەندیکاو رێکخراوی خوێندکارانی شۆڕشگێڕ، دیاردەیەکی دیکە لە گۆڕێدا بوو کە ئەویش دیاردەی رێکخراوە چەپە توندڕەوەکان بوون کە بە ئاشکرا کاری چەکدارانەو زەبروەشاندن و تەنانەت ئەنجامدانی کردەوەی تیرۆرستیشیان بە رەوا دەزانی و بە تاکە رێگایان دەزانی بۆ رزگارکردنی مرۆڤایەتی لە سیستەمی سەرمایەداری.
کە دەبێژین ئەو سێ شەڕگەیە گەرمترین مەیدانەکانی جەنگی ساردبوون هۆکاری ئاشکرای خۆی هەیە، بۆ نمونە تورکیا لە هەموو حساباتێکی جیوپۆلەتیک و ستراتیژدا  یەکەم سەنگەری بەرامبەر بوونەوەو یەکەم سنوری نزیک بوو لە نێوان هەردوو بلۆکدا، بۆیە لەم وڵاتەدا تۆخبوونەوەی ململانێکان هێندە خوێناوی بوون کە دەتوانین بێژین نەک دەیان رێکخراو بەڵکو سەدان پارت و رێکخراوی چەپ لەدایک دەبوون کە رەنگە هەرە تۆکمەو دیارەکانیان رێکخراوەکانی وەک تیکۆ (THIKO) و دەڤ سۆڵ (Dev Sol) و دەهەکەپە (DHKP) بن بە باڵە جیاوازو شەبەنگە تۆخ و کاڵەکانیانەوە، رەنگە هەڵەش نەکەین ئەگەر بێژین لە دایک بوون و بەردەوام بوونی پارتی کرێکارانی کوردستانیش (PKK) لە زۆرێک لە قۆناغەکانی خۆیدا تاڕادەیەکی زۆر هەمان چوارچێوە دەگرێتەوە.
لە نێو عەرەبەکانیشیدا کە قۆناغ قۆناغی ناسیۆنالیزم و دژایەتی دەوڵەتی تازە لەدایکبووی ئیسرائیل بوو، هەمان دیاردەی دروستبوونی ئەو رێکخراوانە بەرچاو دەکەون. زۆرێک لەو رێکخراوانە بە تایبەت فەتح و بەرەی میللی و ئەیلولی رەش، ساڵانێکی درێژ لەنێو لیستی تیرۆردا ناونوسکرابوون و بەشێکیشیان تیرۆرکران . ئەم رێکخراوە عەرەبیانە کە ئیسرائیلیان بە ( کچە بەنازەکەی ئەمەریکا) ناودەبرد، ئۆباڵی هەموو نەهامەتییەکانی خۆیان دەخستە سەر ئەمەریکا و خۆرئاوا، بۆیە هەموو دنیاو هەموو بستێکی جوگرافیای خۆرئاوایان بە رەوا دەبینی بۆ ئەنجامدانی کارەکانی خۆیان.
لە ئەڵمانیا بارودۆخەکە لە ناوەرۆکدا بەهەمان شێوە بوو، بەڵام لە رواڵەتدا لەبەر ئەوەی سیستەمی سەرمایەداری و دەوڵەتداری لە ئەڵمانیا  زیاتر پێشکەوتوو بوو بۆیە سروشتی ململانێکان وەکو تورکیا و ناوچەکانی دیکە نەدەکرا روخسارێکی جەماوەری بەرفراوان لە خۆ بگرێت، بەڵکو لە سنوری کۆمەڵێک خوێندکارو کەسایەتی چەپدا بەڵام بە تۆکمەیی و رێکخراوەیی قەتیس کرابوو. ئەوەی جێگای سەرنجی گرنگە لەم بابەتەدا ئەوەیە کە هەموو ئەو رێکخراوانە پەیوەندی سیاسی و سەربازی و رێکخراوەیی و تەنانەت سەربازی و هەواڵگری راستەوخۆشیان هەبووە، بەشی زۆری ئەو رێکخراوانە لە هەفتاکان و سەرەتای هەشتاکاندا لە سەربازگا جیاوازەکانی فەلەستینیەکاندا راهێنانی تایبەتیان کردووە و تەنانەت هەندێکجاریش پێکەوە کردەوەی تیرۆرستییان ئەنجامداوە.
راف یەکێکە لەو رێکخراوانەی کە زۆرترین سەرئێشەی بۆ خۆرئاوا پەیداکردووە، مۆدێلك لە کاری سیاسی و رێکخراوەیی بوو بۆ چەپە توندڕەوەکانی ئەوروپا کە ئەگەری لاسایی کردنەوە یاخود کۆپیکردنەوەی لە هەموو ئانوساتێکدا لە لایەن دەزگا هەواڵگرییەکانی خۆرئاوا ( بەتایبەت ئەڵمانی و هۆڵەندی) بە دوور نازانرێت. لەم نوسینەدا بە تەنها تیشک دەخەینە سەر چەپی توندڕەو لە فۆرمی رێکخراوی راف ، کە لە ئێستادا لە ئەوروپا شێوازی نەماوە یاخود لانیکەم ئەو فۆرمەی جارانی نەماوەو تاکتیک و ستراتیژی نوێ پیادە دەکات کە دەتوانین لە بەشێکی دیکەدا ئاماژە بۆ شێوازی چەپی رادیکاڵ لەمڕۆدا بکەین.

...................................................................
راف – فراکسیۆنی سوپای سور:-

رۆژی 21ی حوزه‌یرانی 2011 رۆژێکی مێژویی بوو بۆ ئه‌وروپا، له‌و رۆژه‌دا، دووا کەسی زیندانی ئەو رێکخراوە کە  یه‌کێک  بوو له‌ ئه‌ندامه‌ باڵاكانی  رێکخراوی بادر- ماینهۆف یاخود ئه‌وه‌ی ناسراوه‌ به‌ ( R.A.F- Rote Armee Fraktion) پاش به‌سه‌ر بردنی 18 ساڵ زیندانی له‌ گرتوخانه‌یه‌کی ئه‌ڵمانی له‌ ته‌مه‌نی 54 ساڵیدا به‌ بڕیاری دادگای فرانكفۆرت پاش ئه‌وه‌ی ناوبراو په‌شیمانی خۆی له‌ هه‌موو كرده‌وه‌كانی راگه‌یاند،  ئازاد کرا.
 (Birgit Hogefeld) ساڵی 1993 ده‌ستگیركراو له‌ ساڵی  1996 به‌ تاوانی ئه‌نجامدانی کرده‌وه‌ی کوشتن و هێرشی بۆمبی  حوکمی هه‌تاهه‌تایی به‌سه‌ردا سه‌پێنرا، ناوبراو له‌ هێرشی ساڵی 1985 بۆ سه‌ر بنكه‌یه‌كی سه‌ربازی ئه‌مه‌ریكا رۆڵی به‌رچاوی گێڕابوو. به‌ ئازاد بوونی ئه‌م كه‌سه‌ ئیتر دۆسیه‌ی ده‌ستگیركراوه‌كانی راف داخراو دووا كه‌سی ئه‌م رێكخراوه‌ له‌ زیندان هاته‌ ده‌ره‌وه‌.
به‌ر له‌ ئازاد كردنی ئه‌م ئه‌ندامه‌ش رۆژی 25ی مانگی مارتی 2007 یه‌كێك له‌ سه‌ركرده‌ كۆنه‌كانی ئه‌م رێكخراوه‌ به‌ ناوی (Brigitte Mohnhaupt ) پاش به‌سه‌ر بردنی 24 ساڵ له‌ زیندانی له‌ یه‌كێك له‌ گرتووخانه‌كانی ئه‌ڵمانیا له‌ ته‌مه‌نی 57 ساڵیدا ئازاد كرا. Christian Klar یەکێکی دیکە لە ئەندامانی ئەم رێکخراوە کە ساڵی 1985 شەش جار حوکمی هەتاهەتایی درا، پاش بەسەر بردنی 26 ساڵی تەمەنی لە زیندان رۆژی 3ی ژانیوەی 2009 ئازادکرا.

R.A.F له‌ مێژوی هاوچه‌رخی ئه‌وروپادا به‌ یه‌کێک له‌ رێکخراوه‌ هه‌ره‌ تۆکمه‌و ده‌ستوه‌شێن و توندڕه‌وه‌کان ناوزه‌د کراوه‌، ئێستا پاش پترلە  30 ساڵ له‌ سه‌رهه‌ڵدانی ئه‌م رێکخراوه‌ ئاماژه‌گه‌لێکی ئه‌وتۆ هه‌نه‌ که‌ ده‌خوازێت به‌ پێچه‌وانه‌ی داخستن و کۆتایی هێنانی ئه‌و دۆسیه‌ ئاڵۆزه‌ مێژوی ئه‌م رێکخراوه‌ سه‌رله‌نوێ بنوسرێته‌وه‌. ئه‌م رێکخراوه‌ هه‌تا ئه‌مڕۆش ترسێکی یه‌کجار گه‌وره‌ی خستۆته‌ دڵی ده‌سه‌ڵاتدارانی ئه‌وروپا و ئه‌ڵمانیاو هۆڵاندا به‌ تایبه‌تی، بۆیه‌ هه‌تا ئه‌مڕۆ پۆلیسی نهێنی ئه‌و وڵاته‌ له‌ خه‌می سه‌رله‌نوێ زیندوو بونه‌وه‌ی ئه‌و رێکخراوانه‌ن هه‌رچه‌نده‌ دڵنیاشن که‌ زه‌مینه‌و سه‌رده‌می دروست بوونه‌وه‌ی رێکخراوێکی له‌و جۆره‌ به‌سه‌ر چووه‌...
چه‌ندین روداوی ئه‌م دۆسیه‌ ئاڵۆزه‌ تا ئه‌مڕۆ ئاشکرا نه‌بوون، زۆربه‌ی ئه‌ندامانی ئه‌م رێکخراوه‌ له‌ کاتی ده‌ستگیر بونیاندا به‌ بێده‌نگی و قسه‌ نه‌کردن زۆرێک له‌ کرده‌وه‌کانی خۆیان به‌ نهێنی ده‌هێشته‌وه‌و زۆرێک له‌ هه‌ڤاڵه‌کانی خۆشیانیان ده‌پاراست و کاره‌کانیان په‌رده‌پۆش ده‌کردن، پاش کوژرانی راستڕه‌وی به‌ناوبانگی هۆڵاندا ( Pim Fortuyn) له‌ رۆژی 6-5-2002 دا به‌ده‌ستی کابرایه‌کی چه‌پ دڵه‌راوکه‌ی سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی ئه‌و رێکخراوه‌ دیسان سه‌ری هه‌ڵدایه‌وه‌..
له‌ ساڵانی حه‌فتاو هه‌شتاو نه‌وه‌ته‌کاندا ئه‌م رێکخراوه‌ بووه‌ هۆکاری کوژرانی 34 که‌س ( به‌ ئه‌ندامه‌کانی خۆیانه‌وه‌ 50 که‌س به‌هۆی ئه‌م رێکخراوه‌وه‌ کوژراون)، به‌ شێوه‌یه‌کی گشتیش 26 که‌سیان لێ ده‌ستگیر کرا که‌ زۆربه‌ی هه‌ره‌ زۆریان پاش به‌سه‌ربردنی ماوه‌یه‌کی درێژ له‌ زینداندا ئازادکران وهه‌روه‌ك سه‌ره‌تا گوتمان له‌ ئیستادا ئیتر هیچ ئه‌ندامێكی دیكه‌ی ئه‌م رێكخراوه‌ له‌ زینداندا نه‌ماون...
ئه‌م گروپه‌ له‌ سه‌ره‌تادا پێکهاتبوون له‌ هه‌ریه‌که‌ له‌:-
Andreas Baader
Gudrun Ensslin
Horst Mahler
Ulrike Meinhof

هۆكاره‌كانی سه‌رهه‌ڵدانی چه‌پی توندڕه‌و له‌ ئه‌وروپا:-
بارودۆخی پاش جه‌نگی جیهانی دووه‌م، به‌تایبه‌ت له‌ كۆتایی ساڵه‌كانی شه‌ست و سه‌ره‌تای هه‌فتاكان، ته‌واو تازه‌و نوێ بوو بۆ نه‌وه‌كانی پاش جه‌نگ. سه‌رله‌نوێ بنیات نانه‌وه‌ی ئه‌وروپای داڕوخاو پرۆسه‌یه‌ك بوو كه‌ زۆر خێرا كاری له‌سه‌ركرا، هه‌ر ئه‌م پرۆسه‌یه‌ش بوو كه‌ بووه‌ هۆكاری پێشكه‌وتنی كه‌رتی پیشه‌سازی و ده‌ركه‌وتنی سه‌ره‌تاكانی گواستنه‌وه‌ی قۆناغی سه‌رمایه‌داری له‌ قۆناغی پیشه‌سازییه‌وه‌ بۆ قۆناغی ته‌كنه‌لۆژی.. بیری چه‌پ و ماركسیزم كه‌ زاده‌ی قۆناغی پیشه‌سازی و كارخانه‌كان بوو، به‌رامبه‌ر به‌م گۆڕانكاریانه‌ خوێندنه‌وه‌ی ته‌واوی نه‌بوو، به‌تایبه‌ت كه‌ جه‌نگی ساردیش هێنده‌ی دیكه‌ باره‌كه‌ی گران كردبوو، چونكه‌ تێزو بۆچوونه‌ ماركسیه‌كانیش له‌ چوارچێوه‌ی یه‌كیه‌تی سۆڤیه‌تدا له‌خزمه‌تی ململانێ و جه‌مسه‌رگیریدا به‌كار ده‌هێنران. هه‌موو ئه‌م هۆكارانه‌ قه‌ناعه‌ت و باوه‌ڕێكی لای چه‌په‌ ماركسیه‌كانی ئه‌وروپا دروستكرد كه‌ ده‌ستیان له‌ پارت و بزوتنه‌وه‌ چه‌پ و كۆمۆنیسته‌ سونه‌تیه‌كان بشۆن، چونكه‌ له‌ دیدی ئه‌ماندا هه‌موو ئه‌و پارت و بزوتنه‌وانه‌ خیانه‌تیان له‌ چه‌مك و بیروباوه‌ڕه‌كانی ماركیسیزم كردووه‌ و چینی كرێكارو شۆڕشی چینایه‌تییان به‌ ته‌واوه‌تی فه‌رامۆش كردووه‌، به‌ تایبه‌ت كه‌ به‌شێكی زۆر ئه‌و حزبانه‌ له‌ گه‌ڵ پارت و حزبه‌ لیبراڵه‌كان و راسته‌كاندا حكومه‌تیان دروست ده‌كرد. ئه‌م بارودۆخه‌ بووه‌ هۆكاری ئه‌وه‌ی كه‌ بیرۆكه‌ی لێدان و زه‌بر وه‌شاندن له‌ هه‌موو سیمبوڵه‌كانی سه‌رمایه‌داری، پارته‌ لێبراڵه‌كان، كه‌سایه‌تییه‌ سه‌رمایه‌داره‌كان، كۆمپانیا و حزبه‌ لیبراڵه‌كان و ته‌نانه‌ت ‌حزبه‌ سۆشیالیسته‌كانی نێو ده‌سه‌ڵاتیش بخه‌ نێو چوارچێوه‌ی كاری لێدان و زه‌برلێوه‌شاندنی خۆیانه‌وه‌ له‌م پێناوه‌دا كرده‌وه‌ی تیرۆرستیشیان به‌ پێوێست و به‌ قۆناغێكی گرنگی مێژوویی و خه‌بات  ده‌زانی ..

هۆکاری سه‌ره‌کی دروست بوونی  رێکخراوی راف  بریتی بوو له‌ و بێزاریه‌ی که‌ به‌ شێوه‌یه‌کی گشتی خوێندکارانی زانکۆکانی گرتبۆوه‌ که‌ له‌و باوه‌ڕه‌دابوون زۆربه‌ی زۆری سیاسه‌ت مه‌دارو پیاوانی ده‌سه‌ڵات هه‌تا ئه‌و کاته‌ هه‌ر هه‌مان ئه‌و که‌سانه‌ بوون که‌ هه‌ڵگری ئایدۆلۆژیای توندڕه‌وی فاشیزم بوون، له‌سه‌ر ئه‌م بنه‌ڕه‌ته‌ش ئه‌و گروپه‌ بڕیاری دژایه‌تی کردنی سیسته‌می ده‌سه‌ڵات و ده‌وڵه‌تی سه‌رمایه‌داری ئه‌ڵمانی دابوو.
ناوی ئه‌م رێکخراوه‌ له‌ بنه‌ڕه‌تدا له‌ ناوی رێکخراوی ( ئه‌رته‌شی سوری یابان) ه وه‌ ، وه‌رگیراوه‌ به‌ڵام زاراوه‌ی فراکسیۆن (Fraktion) له‌ پاشاندا خرایه‌ سه‌ری بۆ ئه‌وه‌ی پابه‌ندی ئه‌م رێکخراوه‌ به‌ بزوتنه‌وه‌ی مارکسیستی جیهانه‌وه‌ پیشان بده‌ن،راف لە شەستەکاندا لە ئەڵمانیا پەیدا بوو، لە رۆژی 2ی ژانیوەی 1967 لە دژی سەردانەکای پادشای ئێران بۆ ئەڵمانیا خوێندکاران رژانە سەرجادەو لە ئاکامدا لە لایەن هێزەکانی پۆلیسەوە  خویندکارێک کوژرا. ئیتر لێرە بەدوا ئەم رێکخراوە دەستی بەچالاکیەکانی خۆی کرد و لە مانگی مەی ساڵی 1970  ناوی رێکخراوەکە ئاشکرا کرا وهەر لەو ماوەیەدا یەکەم تیمەکانی خۆیان نارد بۆ ئەردەن بۆ راهێنان لەناو ریزەکانی رێکخراوی فەتح.

 وێرای ئه‌وه‌ ش به‌ڵگه‌کان وای نیشان ده‌ده‌ن که‌ ئه‌م رێکخراوه‌ به‌ ده‌وڵه‌تی کۆمۆنیستی ئه‌ڵمانیای خۆرهه‌ڵاتی جاران و خودی ده‌زگای جاسوسی ئه‌و وڵاته‌ ( شتازی) ه‌وه‌ ‌ هه‌بووبێت، دوای هەرەسی دیواری بەرلین و یەکگرتنەوەی هەردوو ئەڵمانیا چەندین دۆکیومێنت دەستی بەسەردا گیرا کە ئاماژەبوون بۆ ئەوەی شتازی هاوکاری رافی کردووە. لە نێو بەڵگەنامەکاندا ئاشکرا بوو کە نزیکەی 10 کەس لە ئەندامانی ئەم رێکخراوە  دزەیان کردە نێو ئەڵمانیای خۆرهەڵات و ناسنامەی تازەیان پیدرا.
هه‌روه‌ک ئاشکرایه‌ پاش شکستی ئه‌ڵمان له‌ جه‌نگی جیهانی دووه‌مدا ئه‌ڵمانیا له‌ نێوان خۆرهه‌ڵات و خۆرئاوادا دابه‌شکرا که‌ هه‌ریه‌که‌شیان کاری بۆ بلۆکی خۆی ده‌کرد له‌م نێوه‌دا وێرای به‌رژه‌وه‌ندیه‌ سیاسیه‌کانی ئه‌ڵمانیای خۆرهه‌ڵات له‌ کاتی جه‌نگی ساردا، به‌رژه‌وه‌ندیه‌ هه‌نوکه‌یه‌کانی ئه‌و وڵاته‌ وای ده‌خواست که‌ به‌ به‌ردێک دوو کێشکان بکوژێت و بتوانێت ( راف ) له‌ پێناوی به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی خۆیدا به‌کاربێنێت ئه‌ویش به‌وه‌ی له‌ لایه‌ک جاسوسه‌کانی خۆی له‌ نێو ئه‌ڵمانیای خۆرئاوادا بپارێزێت و پۆلیسی ئه‌ڵمانیای خۆرئاوا به‌و رێکخراوه‌ سه‌رقاڵ کات و له‌ لایه‌کی دیکه‌شه‌وه‌ بتوانێت هه‌میشه‌ له‌ ئاماده‌ باشیدا بێت به‌رامبه‌ر به‌ ئه‌ڵمانیای خۆرئاوا ئه‌ویش به‌ به‌کار هێنانی ئه‌و گروپه‌ له‌ هه‌ر ئان و ساتێکدا بێت که‌ خۆی دیاری ده‌کات..

نه‌وه‌ی یه‌که‌می رێکخراوه‌که‌:-
نه‌وه‌ی یه‌که‌می ئه‌م رێکخراوه‌ له‌ ساڵانی 1970-1972 دا  له‌و چوار ئه‌ندامه‌ پێک ده‌هات که‌ له‌ سه‌ره‌تادا ناومان بردن، هه‌موو ئه‌مانه‌ له‌ مانگی ژونی 1972 له‌ ئۆپه‌راسیۆنێکی پۆلیسی ئه‌ڵمانیدا ده‌ستگیرکران و حوکمی زیندانی هه‌تا هه‌تایی دران، به‌هۆی مه‌ترسیدار بوونی ئه‌ندامانی ئه‌م گروپه‌وه‌ ، هه‌ر هه‌مویان له‌ زیندانی تایبه‌ت و له‌ ژێر چاودێرییه‌کی توندو تۆڵی پۆلیسدا بوون، وێرای ئه‌وه‌ش وه‌ک زیندانییه‌ک مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵدا نه‌ده‌کرا به‌ڵکو یاسای ( دیل ) بونیان به‌سه‌ردا سه‌پێنرا، چه‌ندین جاریش به‌ هۆی ئه‌م مامه‌ڵه‌ نه‌گونجاوه‌ مانیان له‌ خواردن ده‌گرت تا له‌ ئه‌نجامدا له‌ رۆژی 9ی نۆڤه‌مبه‌ری 1974 دا   Holger Meins  گیانی خۆی له‌ده‌ستدا.
له‌ ساڵانی 1976 و 1977 دا چه‌ندین ئه‌ندامی دیکه‌ی نه‌وه‌ی یه‌که‌می چه‌پی توندڕه‌و له‌ زینداندا پاش چه‌ندین هه‌وڵی نه‌زۆکی نه‌وه‌ی دووه‌م بۆ ئازادکردنیان مردن، به‌ڵام راپۆرتی پزیشکی داد و راپۆرته‌کانی پۆلیس هه‌موو ئه‌و حاڵه‌تی مردنانه‌ی به‌ خۆکوشتن ناوزه‌د کردووه‌، به‌ڵام تاکه‌ که‌سی نه‌مردووی ئه‌و گروپه‌ (Irmgard Möller) هه‌میشه‌ جه‌ختی له‌سه‌ر ئه‌وه‌ کردۆته‌وه‌ که‌ ئه‌و که‌سانه‌ به‌ ده‌ستی پۆلیس کوژراون. زۆربەی بەڵگەنامەو دۆکیومێنتەکانی ئەم کردەوانە هەتا ئەمڕۆ بە وێنەو بە فلیمیش لە سەر تۆڕەکانی یوتیوب تۆمارکراون.*

نه‌وه‌ی دووه‌می رێکخراوه‌که‌:-
پایزی 1977 له‌ ئه‌ڵمانیادا وه‌رزێکی ئاسایی نه‌بوو، له‌و ساڵه‌دا (R.A.F) پشێویه‌کی زۆر گه‌وره‌ی نایه‌وه‌ که‌ بووه‌ هۆکاری قه‌یرانێکی نه‌ته‌وه‌یی، له‌ نێو خه‌ڵکی ئه‌ڵمانیادا ئه‌و رۆژگاره‌ به‌ پایزی ئاڵمان ناوبراوه‌.
له‌ 30 مانگی گه‌لاوێژ ( یولیۆ)دا (Jürgen Ponto) به‌ڕێوه‌به‌ری بانکی ( Dresdner) پاش هه‌وڵێکی نه‌زۆک بۆ رفاندنی کوژرا، پاشان (Hanns-Martin Schleyer) سه‌رۆکی به‌ڵێنده‌ره‌کان
( کارداران)له‌ هه‌وڵێکی دیکه‌دا رفێنرا ئه‌مه‌ش له‌ پێناو فشار خستنه‌ سه‌ر ده‌وڵه‌ت بوو بۆ ئازاد کردنی رابه‌ره‌کانیان له‌ نه‌وه‌ی یه‌که‌م بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌م فشاره‌ش زیاتر بکه‌ن له‌گه‌ڵ رێکخراوێکی ترورستی عه‌ره‌بی رێککه‌وتن که‌ فڕۆکه‌یه‌کی هێڵی ئاسمانی لوفتهانزای ئه‌ڵمانیش بڕفێنن و نه‌فه‌ره‌کانیشی به‌ بارمته‌ بگرن.
رۆژی 18 ی ئۆکتۆبه‌ر بارمته‌کان له‌ لایه‌ن تیمێکی تایبه‌تی ئاڵمانی به‌ ناوی (GSG9) ئازاد کران، هه‌ر چه‌ند کاژێرێک پاش ئه‌وه‌ هه‌ریه‌که‌ له‌ ( Baader,Ensslin,Raspe) له‌ نێو زیندانه‌کانی خۆیاندا به‌ مردوویی دۆزرانه‌وه‌ گوایا خۆیان خنکاندووه‌ ، به‌ڵام ئه‌م هه‌واڵه له‌ لایه‌ن رێکخراوه‌که‌یانه‌وه‌ ره‌تکرایه‌وه‌ و ئاشکرایان کرد که‌ ئه‌وانه‌ له‌ لایه‌ن پۆلیسی ئه‌ڵمانه‌وه‌ خنکێنراون، هه‌ر له‌به‌ر ئه‌وه‌ش بوو که‌ راسته‌وخۆ بارمته‌که‌ی لای خۆیان ( Hanns Schleyer) یان کوشت.
یه‌کێک له‌ سه‌رکرده‌کانی نه‌وه‌ی دووه‌م (Brigitte Mohnhaupt)بوو که‌ له‌ رۆژی 11-11-1982 دا ده‌ستگیر کرابوو هه‌روه‌ک له‌ سه‌ره‌تادا گوتمان له‌ 25-03-2007 دا ئازاد کرا، یه‌کێکی دیکه‌ له‌ سه‌رکرده‌کانی نه‌وه‌ی دووه‌م مێژوو ناس( Christian Klar) بوو ئه‌ویش پێنج جار حوکمی زیندانی هه‌تا هه‌تایی به‌سه‌ردا دراو سەرەنجام ساڵی 2009 ئازاد کرا.

نه‌وه‌ی سێهه‌م:-
پاش پایزی ئه‌ڵمان نه‌وه‌ی سێهه‌می ( راف) سه‌رهه‌ڵده‌دات، یه‌کێک له‌ دیار ترین ئه‌ندامانی ئه‌م نه‌وه‌یه‌ کچێک بوو به‌ ناوی (Birgit Hogefeld) که‌ له‌ مانگی ژونی ساڵی 1993 دا له‌ ئۆپه‌راسیۆنێکی تایبه‌تدا ده‌ستگیر کرا، له‌ ئه‌نجامی ئه‌م ئۆپراسیۆنه‌دا وێرای هاوکارێکی خۆی پۆلیسێکیش کوژرا.
نه‌وه‌ی سێهه‌م له‌ چاو نه‌وه‌کانی دیکه‌دا که‌متر چالاک بوو دیارترین چالاکیشیان ئه‌و هێرشه‌ بوو که‌ رۆژی 27-03-1993 کردیان‌ سه‌ر زیندانی نوێ له‌ وه‌یته‌رشتاد، له‌م هێرشه‌دا هیچ که‌س نه‌بووه‌ قوربانی وه‌لێ زه‌ره‌روزیانێکی یه‌کجار زۆری لێکه‌وته‌وه‌.
Birgit ساڵی 1996 به‌تاوانی کوشتنی سه‌ربازێکی ئه‌مه‌ریکی و هێرش کردنه‌ سه‌ر فڕۆکه‌خانه‌یه‌کی سه‌ربازی ئه‌مریکی له‌ فرانکفۆرت به‌ زیندانی هه‌تاهه‌تایی حوکم درا.
ئه‌ندامێکی دیکه‌ی نه‌وه‌ی سێهه‌م کچه‌ هونه‌رمه‌ندێک بوو به‌ ناوی (Eva Haule) ئه‌م ئه‌ندامه‌ی راف له‌ کۆتایی ساڵی 1984 هه‌وڵیدا هێرشێک بکاته‌ سه‌ر بنکه‌یه‌کی ناتۆ له‌ (Oberammergau) به‌ڵام له‌به‌ر هه‌ڵه‌یه‌کی ته‌کنیکی ئه‌و هه‌وڵه‌ بێ ئاکام گه‌یشت، به‌ڵام هه‌ر ئه‌میش له‌ پشت کوشتنی کارشوناسی پیشه‌ساز(Ernst Zimmermann) ه‌وه‌ ده‌وستێت که‌ له‌ فێبروه‌ری 1985 دا کوژرا. ئه‌م ئه‌ندامه‌ش له‌ ساڵی 1986 دا ده‌ستگیرکراو له‌ ساڵی 1994 دا حوکمی زیندانی هه‌تاهه‌تایی به‌سه‌ردا درا. ئه‌م ئه‌ندامه‌ش له‌ مانگی ئۆگستۆسی 2007 دا بە مەرج ئازاد کرا.....

راف له‌ هۆڵاندا:-

له‌ کۆتایی هه‌فتاکاندا راف له‌ هۆڵاندا حه‌شارگه‌ی خۆی هه‌بووه‌ ، له‌ سه‌پته‌مبه‌ری ساڵی 1977 دا ئه‌ندامێکی راف به‌ناوێکی خوازراو له‌ شاری (DenHaag) ئۆتۆمبێلێکی به‌ کرێ گرت  به‌ڵام توانی خۆی له‌ پۆلیس ده‌رباز بکات ، پاش ئه‌وه‌ش زانرا که‌ له‌ شاری (Utrecht) که‌سێکی ئه‌ڵمانی سه‌ر به‌ هه‌مان رێکخراو به‌ ناوێکی خوازراو ئۆتمبیلێکی به‌ کرێ گرتووه‌، له‌ رۆژی 22ی سه‌پته‌مبه‌ری 1977 ئه‌و رۆژه‌ی که‌ ده‌بوو ئوتۆمبیله‌که‌ راده‌ستکاته‌وه‌ که‌وته‌ نێو که‌مینی 20 پۆلیس ، به‌ڵام ئه‌ندامه‌که‌ی راف ( Knut Folkerts) خێراتر له‌ پۆلیسه‌کان هاته‌ ده‌ست وله‌ ئه‌نجامی ئه‌مه‌شدا  پۆلیسێک کوژرا.
ماوه‌یه‌کی که‌م پاش ئه‌و هه‌ڵمه‌ته‌ پۆلیسی ئه‌مسته‌ردام پاش شه‌ڕێکی چه‌کدارانه‌ دوو هاوڕێ ی ناوبراویان ده‌ستگیرکرد که‌ پاش ساڵێک درانه‌وه‌ به‌ ئه‌ڵمانیا، خۆشی له‌و ماوه‌یه‌دا هه‌ر له‌ هۆڵاندا ده‌ستگیرکراو ساڵی 1995 به‌مه‌رجه‌وه‌ ئازاد کرا، پاشان ساڵی 2001 به‌ته‌واوی مه‌رجه‌کانی له‌سه‌ر لابراو ئازاد بوو.
له‌ رۆژی 01-11-1978 دا له‌ شاری (Kerkrade) ی هۆڵاندا که‌ هاو سنوری ئه‌ڵمانیایه‌ له‌ کاتی کۆنترۆڵ کردنی پاسپۆرتدا له‌ لایه‌ن پۆلیسه‌وه‌ دوو ئه‌ندامی راف به‌ ناوه‌کانی ( Rolf Heissler, Adelheid Schulz) له‌ پۆلیسه‌کان هاتنه‌ ده‌ست ودووانیان لێ زامدار کردن، پاشان به‌ پاسێکی بچوک به‌ره‌و شاری ماسترخت هه‌ڵهاتن و له‌وێشه‌وه‌ به‌ره‌و به‌لژیکا هه‌ڵهاتن.  
Rolf Heissler ساڵی 1980 ده‌ستگیرکراو حوکمی زیندانی هه‌تا هه‌تایی درا، به‌ڵام هاوکاره‌که‌ی ساڵی 1982 ده‌ستگیرکراو پاش 20 ساڵ زیندانی له‌ ساڵی 2002دا ئازاد کرا.

کۆتایی راف:-
له‌ 20 ی ئاپرلی ساڵی 1998 دا بیرۆی رۆژنامه‌گه‌ری (Reuters) رونکرنه‌وه‌یه‌کی له‌ 8 لاپه‌ڕه‌دا به‌ده‌ست گه‌شت که‌ تیایدا ( راف ) هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی خۆی ئاشکرا ده‌کات ، له‌ رونکردنه‌وه‌که‌دا هاتووه‌ که‌ " به‌ر له‌ 28 ساڵ و له‌ رۆژی 14ی مانگی مه‌ی 1970 دا – راف – مان له‌ کردوه‌یه‌کی ئازادکردندا پێکهێنا ئه‌مڕۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ئه‌و رێکخراوه‌ راده‌گه‌یه‌نین، گه‌ریلای ناوشار له‌هاوتای راف لێره‌ به‌دوواوه‌ به‌شێکه‌ له‌ مێژوو" ... راستی و دروستی ئه‌و بڵاوکراوه‌یه‌ تا ئێستا ئاشکرا نه‌بووه‌..












خشته‌ی هه‌ندێک له‌ ئۆپراسیۆنه‌کانی راف

به‌روار
شوێن
کرده‌وه‌
تێبینی

11-05-1972
Frankfurt am Main
هێرش بۆسه‌ر سه‌ربازگایه‌کی ئه‌مه‌ریکی
1 کوژراو، 13 زامدار

12-05-1972
Augsburg en München
هێرش بۆسه‌ر نوسینگه‌یه‌کی پۆلیس
بریندار بوونی 5 پۆلیس

16-05-1972
Karlsruhe
هێرش بۆسه‌ر ئۆتۆمبیلی دادوه‌ری باڵا
زامدار بوو

19-05-1972

Hamburg
هێرش بۆ سه‌ر شوێنێک به‌ ناوی
Axel Springer Verlag
17 زامدار

24-05-1972
Heidelberg
هێرش بۆسه‌ر بنکه‌ی ئه‌وروپی هێزه‌کانی ئه‌مه‌ریکا
3 کوژراو، 5 زامدار

13-10-1973
سۆماڵ – مه‌گادیشۆ
رفاندنی فڕۆکه‌یه‌کی هێڵی ئاسمانی ئه‌ڵمانیا لوفتهانزا
1 کوژراو

24-04-1975
ستۆکهۆڵم
ده‌ستبه‌سه‌را گرتنی باڵوێزخانه‌ی ئه‌ڵمانیا له‌ سوید
4 کوژراو له‌ ناویاندا دوو ئه‌ندامی راف

07-04-1977
Karlsruhe
ته‌قه‌ کردن له‌ دادوه‌ر
Siegfried Buback
هاوکارێکی دادوه‌ره‌که‌و شۆفێره‌که‌شی زامداربوون

30-07-1977
Oberursel
هه‌ڵکوتانه‌ سه‌ر ماڵی به‌ڕێوه‌به‌ری  Dresdner Bank
کوژرانی به‌ڕێوه‌به‌ره‌که

05-09-1977
Keulen Mülhouse
رفاندنی سه‌رۆکی ده‌سته‌ی کاردارانHanns Schleyer
3پۆلیس و شۆفێری ئۆته‌مبێله‌که‌ی کوژران و پاشان خۆشی ترۆرکرا

09-07-1986
München
هێرش کردنه‌ سه‌ر به‌ڕێوه‌به‌ری کۆمپانیای سیمنس
بریندار بوونی خۆی و شۆفێره‌که‌ی

30-11-1989
Bad Homburg
هێرشکردنه‌ سه‌ر کارداری بانک
Alfred Herrhausen


01-04-1991
Düsseldorf
هێرشکردنه‌ سه‌ر کاردارێکی ده‌وڵه‌ت له‌ ماڵه‌که‌ی خۆیدا


27-03-1993
Weiterstadt
هێرشکردنه‌ سه‌ر زیندانی نوێ
هیچ که‌س پێوه‌ نه‌بوو به‌ڵام زیانێکی زۆری ماڵی به‌ به‌های 123 ملیۆن مارکی لێکه‌وته‌وه‌




سه‌رچاوه‌کانی ئه‌م نوسینە‌:-
H.P De tijd.6april 2007
NRC.26 April2007 bld5
http://www.vecip.com/default.asp?onderwerp=356
http://www.baader-meinhof.com/whos-who/
http://www.duitslandweb.nl/dossiers/archief/RAF
* بۆ دۆزینەوەی بەڵگەنامەو فلیمەکانی تایبەت بەم رێکخراوە بڕوانە  http://www.youtube.com/watch?v=TUBrlPFsLBQ
http://www.geschiedenis24.nl/andere-tijden/afleveringen/2002-2003/Stammheim-de-RAF-top-gevangen-maar-niet-uitgespeeld.html

 

بابەتی زیاتر

Copyright © 2024. Hoshyary.com. All right reserved