محەمەد شێخ عەبدولكەریم سۆڵەیی





عەزیز… هاوڕێ ئازیزەكەم..
تۆ دەتزانی هێشتا لە سكی دایكتدا بوویت خاڵە"مەحموود"ی باوكت ماڵئاوایی لە "پوورە خورشە"ی دایكت و دوو خوشكەكەت و ژیان كرد، تۆ كە چاوت بۆ ژیان هەڵهێنا، باوەشی باوكت نەبینی، بەڵام پوورە خورشە ئەركی خۆی و باوكتیدا بە شاندا، دایكانە خۆت ‌و خەمەكانتی رادەژەنی. تۆ لە ئامێزی دایكێكی میهرەبان و ئازیز و دوو خوشكی دڵسۆزدا بوویتە عەزیز، ساڵ لە دوای ساڵ نەمامی تەمەنت جوانتر و گەشتر دەبوو كە تەمەنت گەیشتە حەوت ساڵان، دایكت دەستی گرتیت و بردیتی بۆ قوتابخانە و بوویتە عەزیزی ناو خوێندكاران.
تۆ منداڵێكی بزێو و وریا و زیرەك بوویت، لەگەڵ ساڵانی خوێندنتدا داری تەمەنت جوانتر و ئەستوورتر دەبوو، خوێندكارێكی قسەزلی رووخۆشی هەمیشە دەم بەپێكەنین بوویت، ساڵانی خوێندنی سەرەتاییت لەگەڵ خوێندكاران و منداڵانی گەڕەكەكانی "سەرگۆل و دەرگەزێن"دا، بەهاروهاجی بەسەربرد، كە قۆناغی سەرەتاییت پاڵپێوەنا و خۆت لە قۆناغی ناوەندیدا بینییەوە، ئەو تەمەنەت تەمەنی دەستپێكردنی شۆڕش بوو. هەر زوو كوردپەروەریی ئامبازت بوو، كەڵكەڵەی خەبات و كوردایەتی لە كەلەی دایت، هەر زوو بوویتە"تەتەر" هەفتانە، یان پانزە رۆژ جارێك هەگبەی پڕ لە نامەكانت بەكۆڵدا دەدا و لە سەرگۆلی ناو شارەوە ملت پێوەدەنا و خۆت دەگەیاندە بنكەكانی پێشمەرگە، بە دەنگە بەرزەكەت رۆژباشت لێدەكردن، لەگەڵ چۆنن، باشن، باوەشت بەیەكەبەیەكەی پێشمەرگەكاندا دەكرد، هەگبە پڕەكەت رادەستی بەرپرسی بنكەكە دەكرد. سەبەتەیەك نامەت لە بەردەمیدا هەڵدەڕشت. پاشان بەقسەی خۆش، نوكتە، قاقای پێكەنین، دەنگوباسی ناو شارت بە ورد و درشتیانەوە بەوردیی بۆ باسدەكردن و شەوەكەت لەگەڵدا بەسەر دەبردن.
بەیانی زوو پێش ئەوەی تیشكی خۆر لوتكەی چیاكان ماچ بكات، هەگبەی پڕ لە نامە و بەیاننامە و بڵاوكراوەت بەكۆڵدا دەداو پێش نیوەڕۆ خۆت دەگەیاندە گوێ كوانووەكەی پوورە خورشە و هەر زوو هەگبەكەت دەگەیاندە شوێنی مەبەست. بەیانیش بەباوەشێ كتێب و دەفتەرەوە خۆت بە قوتابخانەدا دەكردەوە، بە قاقای پێكەنین و دەنگە زلەكەتەوە دەكەوتیتە ناو خوێندكاران و لەهەرپشوویەكدا قۆڵت بەقۆڵی چەند خوێندكارێكدا دەكرد و دەنگوباسی شۆڕش و چالاكییەكانی پێشمەرگەت بۆ باسدەكردن، بەڵێ، تۆ بە"تەتەر"ییەوە نەوەستایت، بوویتە پێشمەرگەی ناو شار.
تۆ لەگەڵ گەورەبوونی شۆڕشدا گەورەتر بوویت، لە عەزیزی"پوورە خورشە و نازەنین و نەسرین" و منداڵانی"سەرگۆل و دەرگەزێن" دەرچوویت و بوویتە عەزیزی ناو هاوڕێیان، كە ناوەندیی و ئامادەییت تەواو كرد بۆ خوێندنی زانكۆ بوویتە عەزیزی بەغدای وەزیرییە و ئەبونەواس و سەفرە و سەیرانی خوێندكارانی زانكۆ.
بەغدات كردە ژینگەیەكی لەبار و گونجاو و زیاتر خۆپێگەیاندن و كامڵبوون و شارەزابوون و دەركەوتنت، چوار ساڵ ژیانی خوێندن و ساڵێك سەربازیمان چەند بەخۆشی بەسەربرد، ساڵانی تەمەنمان بەڕێكرد، گۆڕانكارییەكان یەكبەدواییەكدا باوەشیان بەیەكدا كرد، لە نسكۆی حەفتاوپێنجدا من"قەزای حەی"و تۆش لە "قەزای عەزیزیە" گیرساینەوە، لە نیوەی ساڵی(1976)دا، كاتێكمزانی خۆت بەماڵدا كرد، دوو شەو و دوو رۆژمان بە تەتەڵەو گێژكردنی مەرگەساتی شۆڕش و چۆنییەتی هەڵگیرسانەوەی شۆڕش بەسەربرد. تۆ زۆری نەبرد خۆت گەیاندە دەستەكانی پێشمەرگە و كە چوویتە ناوچەی قەرەداغ "تۆ و شەهید شەماڵی باخ" لەسەردانێكتاندا بۆ سۆڵە چووبوویتە لای"مەلیحی خوشكم" جامانەكەت بۆ هەڵدابوو، پێتوتبوو"بۆم بشۆ، ئەوە جامانەی - شێخە- یه‌".
كاتێ"بلە"ی خاڵۆزام و هاوڕێت، هەواڵی دەستگیركردنتی بۆ ناردم، دنیای"حەییم" لا تاریك بوو.. ئای!! چ تاوانێك بوو كە فاشییەكان بڕیاری لە سێدارەدانیان ئیمزاكردیت، چ شەوێك لەو شەوە تاریكتر بوو كە لە كاتژمێر(12)ی شەوی(24/25ی 3/1979) كە تۆیان تیا لەسێدارەدا(1) كام گۆڕستان لە گۆڕستانی"وادی الحجر"(2) پیرۆزتر بوو، كە تەرمی پتەو و گەرمی تۆیان تیا حەشاردا؟ بەدوای تۆدا"مەلا عەلی"یان بەمەبەستی هەمان تاوانكاریی بردە ژوورو شوێنەكەت"مەلا عەلی" لەو ژووری تاوانكارییەدا(14) چوارینی كردە دیاریی، لەم چوارینەیەدا"پێشڕەویی" تۆی سەلماندووە، گوێی لێڕادێرە و بزانە چیووتووە:


ئەوا ئێستا كەوتوومەتە شوێن (پێشڕەوێك)
كە لێرە بووە، لەپێش(من)دا چەند شەوێك
دیارە (منیش) هەر ئەوەندەی لێ ئەبم
وا بە(نوێنی) (ئەو) ئەشكێنم سەرخەوێك
خۆم بە(نوێنی) جێماوی(ئەو) دادەپۆشم
تا پێی سوك بێ ئێشی لاشەی نەخۆشم
بۆتە بەڵگە بەشوێن (ئەو)دا رۆشتنم
ئاخۆ كێی تر پێی دێتە شوێنی (خۆشم)
كە دڵنیام ئەچێتە جێی شانازیی
لەو رێیەدا(منیش) ئەكەم گیانبازیی
كە(ئەو) خوێنی خەڵاتی رێی خەباتە
خوێنی (منیش) ئەنەخشێنی رێبازی(3)


بەڵێ عەزە گیان تۆ لە مێردمنداڵیتەوە شێخەڵی جوانیی تەمەنت لە پێناوی نەتەوە ستەمدیدەكەت و نیشتمانە داگیركراو و دابەشكراوەكەتدا بۆ خەبات و تێكۆشان تەرخان كرد، تا بوویتە عەزیزی پێشڕەو و سەركردە. بۆیە"كاك مولازم عومەر"ی هاوڕێمان بەمنیووت:
"سەروەریبوونم بەكۆمەڵە بەپلەی یەكەم دەگێڕمەوە بۆ شەهید عەزیز و جەمالە رەش."
یان هه‌ڤاڵ"مام جەلال" لە نامەیەكدا بۆت دەنووسێت:
"خوشكە سەبریە خان هات و نامەكەتی هێنابوو، پاش باسكردنی مەسەلەكە لەگەڵ هەڤاڵانی مه‌كته‌بی سیاسی و برایانیتر بڕیاردرا كە موافەقەت بكرێت لەسەر بەردانی مولازم جاسم محەمەد مەحمود، گەر ئەوان تۆ ئازاد بكەن."
كاك"عومەر فەتاح"ی هاوڕێشمان دەڵێت:
"لەكاتی هەرەسی شۆڕشدا داوای لە هاوڕێیانی كۆمەڵە كرد، كە خۆڕاگربن و لە شاخەكان بمێننەوە و هێزی چەكدار و مەفرەزەی گەڕۆك دروست بكەن".
كاك"سالار عەزیز"ەكەی لەمەڕ خۆمان، بە قەناعەتەوە وتی:
"مامۆستا عەزیز یەكێكبوو لەو كادیرە هەڵكەوتوو و مەردانەی لەو بارودۆخە ناهەموارەدا بە هەرچوارلادا هەڵپەڕكێی دەكرد".
دەزانیت كە كاك"كەمال عەلی" چی بۆ گێڕامەوە، وتی:
"لە رۆژگارێكدا ئێمە پێویستی زۆرمان بەپارە بوو، كە شەهید عەزیزم ئاگاداركرد، خێرا(170) دیناری دایە دەستم، وتی ئەوە پارەی مەسروفاتی ژنهێنانەكەمە، خۆشم و پارەكەش دەبەخشمە كۆمەڵە".
هەر سەبارەت بەڕۆڵی چاونەترسیی و ئازایی"مەلا بەختیار" لەخۆڕا ناڵێت:
"رۆژێ لەڕۆژان لە مامۆستا عەزیزم نەبیست بڵێ ناتوانم ماڵتان بۆ چۆڵ بكەم بۆ كۆبوونەوە، یان ناڕۆم بۆ شارەكان، یاخود ئەم كارە بەمن ناكرێت، یان نایەم بۆ كۆبوونەوە، یان پارەم پێ پەیدا ناكرێت، رۆژێك وەڕسیی، یان كەمتەرخەمیی، یان بۆڵەبۆڵیشم لێ نەبیست و نەدی".
عەزیزە گیانەكەی پوورە خورشە و نازەنین و سەبری و نەسرین. قسەی زۆر زۆرترم لایە، بەڵام راگوزەرانە لەم ساڵیادەتدا، ئەمانەم كردە نموونەی جوامێریی، ئازایەتی، چاونەترسی، خۆنەویستی، گیانبازیی، لەكۆتاییدا دەڵێم، مەخابن بۆ حزبەكەت، حكومەتە بێ سەروبەرەكەی كە بەخوێنی تۆی ئازیز و مەلا عەلی- ەكانی بەرپەتی سێدارە، هاتەبەرهەم، كەچی‌ لە ماوەی(27) ساڵی دەسەڵاتدارێتیدا لەخۆیان نەگرت لەم هەموو دامودەزگا حزبی و حكومیانەی ناو شاری سلێمانی كە كوانوی خەبات بووە، شوێنێكت بەناوەوە ناوبنێن، دیارە هاوڕێكانت بەهۆی سەرقاڵییان بەژیانی رۆژانەیانەوە تۆیان لە یادەوەرییاندا سڕیوەتەوە، سڵاو لە تۆ و ئازیزەكانی رێگای خەباتی نەتەوەییمان.
سەرچاوەکان:
1 -  سوود لە كتێبـی"مامۆستا عەزیز، ژیانێكی پاك و شەهیدی دەستێكی ناپاك" محەمەد شێخ عەبدولكەریم سۆڵەیی، وەرگیراوە.
2-  گۆڕستانی(وادی الحجر) لە موسڵە، كە لەو مەقبەرەیە عەزیزیان تیا شاردۆتەوە.
3- شەهید مەلا عەلی لە(18/6/1979) (14) چوارینی لە زیندانی موسڵدا نووسیوە و لە(22/23ی 7/ 1979) ئەویش لە موسڵ لەسێدارە دراوە، ئەوە (3) چوارینەیەتی.