چەمک و واتای پێناسەی ( بەشداری سیاسی لە دیدگای نووسەرانەوە )
 بەشداری سیاسی چیە؟
بەشداری سیاسی یەکێکە لە پرۆسە گرنگ و زیندووەکانی هەر کۆمەڵگایەک ، بەو پێیەی بەشداریکردن و هاوبەشیکردنی تاکەکانی ئەوکۆمەڵگایە لە پرۆسەو سیستمە سیاسیەکانی وڵاتدا نیشانەی زیندوێتییەتی. چەندە ڕێژەی بەشداری وهاوبەشیکردن لە سەرجەم کایە سیاسەکانیشدا زیاد بێت،ئەوا بێگومان ئەو کۆمەڵگایە زیاتر پێشکەوتن بەخۆوە دەبینێ و گەشەی زیاتریش لەسەرجەم بوارەکاندا دەکات و هەنگاوەکانی بەرەو دیموکراتی خێراتر دەکات.

چەمک و پێناسەی بەشداری سیاسی لە دیدگای هەندێک لە بیرمەندو نووسەرانی ناوخۆی و دەرەکیەوە بەشێوەی جۆراو جۆر پێناسە کراوەو لێرەدا بەشێکیان دەخەینە روو.
١-هاوکات لەگەڵ پەرەسەندن و گەشەسەندی چەمکە مەعریفی وسیاسییەکان دا،بەشداری سیاسی بۆتە پێویستییەکی رۆژانەی هەر کۆمەڵگایەک و هەروەها بنەمای سەرەکی بەڕێوەبردنی سیستەمە سیاسییەکان.زیندوێتی ژیان و کۆمەڵگا پێشکەوتوەکان بەندە بەرادەی هۆشیاری هاوڵاتیان و ئاستی بەشداری سیاسی لە کایە جۆربەجۆرەکانی ژیاندا.
*سەچاوە
http://acpss.ahram.org.eg/ahram/2001/1/1/YoUN39.HTM
مفهوم المشارکة السیاسیة، السید علیوة – مني محمود

٢-بە پشت بەستن بەوراستییانەی باس کران،هەتا دێت لە ئەنجامی گەشەی زیاتری کۆمەڵگاکان،بایەخی بەشداری هاوڵاتیان زیاد دەکات و بەشداری سیاسی دەبێتە دیاردەیەکی باوی سیاسی و کۆمەڵایەتی لە وڵاتانی جیهاندا.

*سەچاوە: عادل عەلی: ئاوردانەوەیەک لە چەمکی بەشداری سیاسی،کەلتور(گۆڤار)،ژمارە١،ساڵی ٢٠١٠،تشرینی یەکەم.ل  ١٢٦

٣-( نای و فیربا) بەشداری سیاسی وا پێناسە دەکات:` ئەو چالاکییە یاساییانەن کە ئامانجی دروستکردنی کاریگەییە لەسەر هەڵبژاردنی فەرمانرەواوهەروەها کاریگەربوون لەسەر بڕیارە حکومییەکاندا`.(د.کمال المنوفی) سووربوونی تاکە لەسەر ئەوەی رۆڵێکی ئیجابی هەبێت لە ژیانی سیاسی ولەمیانەی دەست بەکاربوونی ئیرادە لە مافی دەنگدان یان کاندیدکردن بۆ دەزگایەکی هەڵبژێردراو یان گفتوگۆی مەسەلە سیاسییەکان لەگەڵ کەسانی تر یان چون و بەشداری لە ناوەندی رێکخراوەکاندا.

*سەرچاوە: ماستەر نامەی `تارا عمر محمد`المشاركة السياسية و تأثيرها في عملية التحويل الديمقراطي- العراق المعاصر كحالة للدراسة, رسالة الماجستر/جامعة السليمانية,كلية القانون والسياسة,٢٠٠٩
٤- (هنتنگتون) بەم شێوەیە پێناسەی بەشداری سیاسی دەکات` ئەو چالاکیەیە کە هاوڵاتیانی ئاسایی پێ هەلدەستن بەمەبەستی دروستکردنی کاریگەری لە پرۆسەی دروستکردنی بریارە حکومیەکان.ئەم چالاکیەش بە شێوەی تاک یان گروپ بن، رێکخراو یان خۆرسکی بێت بەردەوام یان پچر پچر بێت،بەشێوەی ئاشتیی یان توندتیژ بێت،رەوا یان نارەوا بێت،ئەکتیڤ یان نائەکتیف بێت.

*سەرچاوە/ د.ایمان بیبرس: المشارکة السیاسیة للمراة فی الو‌طن العربي ,(القاهرة: جمعیة نهوض و تنمیة المرأة,٢٠١٠) ص٤

٥-( مایرون وینر) پێناسەی بەشداری سیاسی بەم شێوەیە دەکات` بەشداری سیاسی کە ماناکەی کردەیەکی ملکەچانەو ئامانجیشی کاریگەر بوونە لەسەر هەڵبژاردنی سیاسەتی گشتی و بەڕێوەبردنی کاروباری گشتی و هەڵبژاردنی فەرماندە سیاسییەکان لەسەرئاستی حکومی ،ناوخۆیی یان نیشتمانی دایدەنێت`

*سەرچاوە: د.ثامر کامل محمد الخزرجي:النظم السياسية الحديثة والسياسات العامة- دراسة معاصرة في أستراتيجية ادارة السلطة, (عمان: دار مجلاوي,٢٠٠٤),ص١٨١

٦-( د. مهدی جابر مهدی) بەم شێوەیە ئاماژە بە بەشداری سیاسی دەکات`بەشداری سیاسی خەسڵەتێکە لە خەسڵەتەکانی کۆمەڵگەو سیستمی سیاسی`بە واتا بەشداری دەتوانێت شێوازەکانی سیستمی سیاسی بناسێنێت`چونکە بەشداری سیاسی چالاکیەکی سیاسیەو ئاماژەیە بۆ هاوبەشی هاوڵاتیان و رۆڵی ئەوان لە ناوچوارچێوەی سیستمێکی سیاسیدا`

*سەرچاوە:د.مهدي جابر مهدي:المشاركة السياسية والمؤسسات,مجلة (الفكر الجديد) , أربيل.٢٠٠٧.ص٢٤١

٧- بە لێکدانەوەیەکی سادە بەشداری سیاسی مافەو لە هەمانکاتدا ئەرکیشە بەوەی کە مافێکی سەرەتایی هەر تاکێکی کۆمەڵگایەو ئەرکە لەوەدا کە تاک دەبێت پاپەند بێت پێوەی. بۆ هەر تاکێک هەیە کە بەشدار بێت لە گفتوگۆو مشتومڕەکانی پەیوەندیدار بە کێشە گشتییەکانەوە، بە تایبەتی لەوەدا زیاتر بەرجەستە دەبێ تاک بتوانێ ئیرادەی خۆی بنوێنێ کە کێ دەکاتە نوێنەری خۆی لە هەڵبژاردنەکاندا، یاخود مافی ئەوەی هەبێت خۆی کاندید بکات و نوێنەرایەتی ژمارەیەک خاڵک بکات لە ناوچەیەکی دیاریکراودا.

*سەرچاوە : 
د.عبدالسلام نوير: الأبعاد السياسة لتطور النظام الانتخابي ,مجموعة من محاضرات مقدمة الي طلبة كلية الاقتصاد و العلوم السياسة في جامعة القاهرة,للسنة دراسية٢٠٠٣-٢٠٠٤