(دیموكراسی كۆمەڵایەتی ئەو شێوازەیە لەدیموكراسی، كە خۆشگوزەرانی كۆمەڵایەتی ‌و هێنانەدی دەوڵەتی رەفا ‌و دابەشكردنی دادپەروەرانەی سامان لەكۆمەڵگادا بەهۆی حكومەت ‌و دەوڵەتەوە، دابین دەكات. لایەنگرانی دیموكراسی كۆمەڵایەتی لە هەوڵی ئەوەدان كە بنەماكانی لیبرالیزم ‌و حكومەتی دامەزراو لەسەو بنەمای نوێنەرایەتی ‌و دەسەڵاتی خەڵك لەگەڵ بنەماكانی ریفۆرمی كۆمەڵایەتی ‌و دابەشكردنی دادپەروەرانەی سامان، ئاوێتە بكەن. بە دەربڕینی رۆشنتر دیموكراسی كۆمەڵایەتی ئەو جۆرەیە لە دیموكراسی كە تا ئەندازەیەك رۆحی سۆسیالیزم تیایدا ئامادەیە ‌و بۆیە لەباری كۆمەڵایەتی‌و ئابووریدا دەكەوێتە نێوان لیبرالیزم ‌و سۆسیالیزم). بەهۆی ئەم بیروباوەڕو بنەمایانەوە دیموكراسی كۆمەڵایەتی دڵنیایی لەسەر بەرپرسیاریی كۆمەڵایەتی دەوڵەت دەكات، ‌و لەهەمانكاتدا بەشێوەیەكی میانڕەو یان هەمواركراو (تعدیل) سیستەمی سەرمایەداریش دەپارێزێ‌. زۆرێك لە بیرمەندان ‌و نوسەران ڕەگوڕیشەی سەرەتایی دیموكراسی كۆمەڵایەتی لەبیروباوەڕو تیۆری (ئەدوارد برنشتاین) یەكێك لەڕابەرانی ناوداری بزاڤی سۆسیالیستی ‌و ئەنترناسیۆنالی دووەم لەسەرەتای سەدەی بیستدا دەبینن، كە خوازیاری هێنانەدی ئامانجەكانی سۆسیالیزمن لەڕێگای دەسەڵاتی پارلەمانی ‌و ئەزموونی ریفۆرمیستی، نەك لەڕێگای شۆڕش ‌و توندوتیژی.
(یەكێكی دیكە لە سەرچاوەكانی بیروباوەڕ ‌و بزاڤی دیموكراسی كۆمەڵایەتی دەگەڕێتەوە بۆ بڕواكانی سۆسیالیزمی فابیانی (لە بەریتانیا) ‌و بەتایبەتی ئەندێشەی كەسانی وەكو ئێچ. جی وێلز، جۆرج برناشاد، سیدنی ‌و بیاتریس وێب. دەوڵەتانی خۆشگوزەرانی سەدەی بیستەم لە رۆژئاوا لە راستیدا لەسەر بنەماكانی ئەم بیروباوەڕانە دامەزراوە. نوێنەرانی دواتری دیموكراسی كۆمەڵایەتی بەتایبەتی لەئەمریكا بریتین لە (جۆن راولز، رۆنالد دۆركین ‌و مایكل والزەر) كە لایەنگیری دادپەروەری كۆمەڵایەتی بوون لەدابەشكردنی ژیان). ڕەوتی نەیاری دیموكراسی كۆمەڵایەتی لەكۆتاییەكانی سەدەی بیستدا لەلایەن كەسانی وەكو فریدریك فۆن هایك ‌و رۆبەرت نۆزیك وەكو داكۆكی لەبیروباوەڕی نیولیبرالیزم (لیبرالیزمی نوێ‌) خرایەڕوو، كە ئەوان بەشداری دەوڵەت لە ئابووری ‌و دادپەروەری دابەشكردنی كۆمەڵایەتی بەنەیار دەزانن بەرامبەر بنەماكانی لیبرالیزم ‌و بەبێ‌ ئاكام ‌و بەرهەم ناوی دەبەن. دیموكراسی كۆمەڵایەتی ئەگەرچی نەریت ‌و مێژووی ئەوروپاییان هەیە، بەڵام ئەم ڕەوتە لە ئەمریكا زیاتر بەدڵنیابوون بەرامبەر بە تاك گەرایی ‌و لیبرالیزمی ئەمریكایی بوو كە ڕوانگەی دیموكراسیی خەڵكیان هەبوو، نەك پەیڕەوی لە بیروباوەڕی سۆسیالیستی.
لایەنگرانی دیموكراسی كۆمەڵایەتی داكۆكی لەمافە كۆمەڵایەتیەكان دەكەن ‌و لەو بڕوایەدان كە ئەم مافانە لەسەدەی بیستەمدا دەبێت بێنەدی، هەروەكو چۆن لەسەدەی نۆزدەدا هێنانەدی (مافە سیاسیەكان) كرایە ئامانج ‌و لەسەدەی هەژدەهەمدا (مافە مەدەنیەكان) ‌و لەسەدەی حەڤدەمدا (مافە سروشتی یەكان) بوونە یان كرانە دروشم ‌و ئامانجی دیموكراسی. بنەمای سیاسی ‌و كۆمەڵایەتی سۆسیال دیموكراسی یان دیموكراسی كۆمەڵایەتی لەوەدایە كە دەبێت دەوڵەت بەرپرسیاریی كۆمەڵایەتی بگرێتە ئەستۆی خۆی بۆ دابینكردنی هەموو مافە فەردی ‌و گشتی یەكان, هەندێك لەبیرمەندان بڕوای فراوانتر ‌و پەیگیرتریان هەیە بڕوایان وایە كە بەرهرەمەندبوون لە مافە كۆمەڵایەتیەكان مەرجی گرنگە بۆ پرانسیپی هاووڵاتی بوون بەمانای دروستی ئەم وشەیە لەدیموكراسیەكانی ئێستادا. سەرئەنجام مانفێستی ئەمڕۆی دیموكراسی كۆمەڵایەتی دڵنیابوونەوەیە لەماف‌و بەهرەمەندییەكانی دەوڵەتی رەفا، وەكو دابینكردنی كار یان بیمەی بێكاری، خزمەتگوزارییەكانی رەفاهیەت، هەمواركردن ‌و كەمكردنەوەی جیاوازی چینایەتی ‌و دابیینكردنی هەمو بیمە كۆمەڵایەتیەكان ‌و لەئاكامدا دیموكراسی كۆمەڵایەتی شتێكی زیاترە لە دیموكراسی لیبرال ‌و كەمتریشە لە سۆسیالیزم. 

 (سۆسیال دیموكراسی سیاسەتی یەكسانخوازییە كە بڕوای پتەوی بە دەوڵەتی رەفای نوێ‌ ‌و ئەركی دەوڵەت هەیە لەدابەشكردنەوەی ساماندا. سۆسیال دیموكراتەكان بنەمای ئازادی خوازی كلاسیك ‌و دیموكراسی نوێنەرایەتی ‌و ئابووری تێكەڵاو پەسەند دەكەن‌و دەیانەوێت ریفۆرمی سیاسی لە دەسەڵات ‌و سیاسەتدا ئەنجام بدەن، وەفادارن بەرامبەر ئامانجی ئەخلاقیی دادپەروەری كۆمەڵایەتی).
(سۆسیال دیموكراتەكان چەمكەكانی بەرپرسیاری كۆمەڵایەتی ‌و ئەركی دەوڵەت لە هاوكاری ‌و كۆمەكدا دەبیننەوە بۆ ئەوانەی كە دەرامەت ‌و ئیمتیازی كەمتریان هەیە لەكۆمەڵگادا. بەبڕوای سۆسیال دیموكراتەكان.دەسەڵاتی دەوڵەت هەمان ئەو هۆكارە ڕەوا ‌و پەسەندەیە كە ئەم بەرپرسیارییە كۆمەلایەتیانە دەگرێتە ئەستۆی خۆی).
(سۆسیال دیموكراسی دەیەوێت نەخۆشیە كۆمەڵایەتی ‌وچینایەتیەكان لەناو بازاڕی ئازادا چارەسەر بكات، یان دەیەوێت ئابووری سیاسی سەرلەنوێ‌ (ئەخلاقی بكاتەوە)، واتە دەیەوێت پرسی دادپەروەری كۆمەڵایەتی وەكو یەكێك لەپرسە ئەخلاقی ‌و فەلسەفیەكان بخاتەڕوو، نەك تەنها وەكو پرسێكی ئابووری. دابەشكردنەوەی تازەی سەروەت ‌و سامان، مانای بەشداری ڕاستەوخۆی دەوڵەتە لەدابینكردنی كار ‌ودەرامەت ‌و ژیانی شایستە‌و بیمە كۆمەڵایەتیەكان ‌و هەلەكانی پێشكەوتن).
(یەكێكی دیكە لە بنەما ‌و ڕێنمایە گرنگەكانی سۆسیال دیموكراسی بەشداری ‌و كاری ڕاستەوخۆی دەوڵەتە بۆ سەرلەنوێ‌ دابەشكردنەوەی سامانی گشتی بۆ پێشكەوتنی ئامانجەكانی ئەخلاقی ‌و مرۆڤایەتی. ئەم شێوەیە لەكار كردن ‌و ڕێنمایی تەنانەت وادەكات كە هێز‌و دەسەڵاتی كۆمەڵایەتی ناو سامان ‌و خاوەندارێتی بەویژدان تر ‌و ئارامتر كاری خۆیان بكەن).
(سۆسیال دیموكراسی بڕوای بەوەیە كە هەموو كەسەكان دەبێت لەكۆمەڵگای ئازادا بەیەكسانی بەهرەمەندبن لەسەرچاوەكانی ژیان ‌و كۆمەڵ ‌و دەبێت هەموو كەس بتوانێ‌ ڕەوشی تایبەتی خۆی بەرامبەر ئامانج یان بەرنامەی ژیان بەئازادی بخاتەڕوو ‌و یان بەدییان بهێنێ‌. هەربۆیەش دەبێت هەلومەرجی هاندانی ئەخلاقی ‌و مادیی ژیان بۆ هەموو كەسێك فەراهەم بكرێت تا ژیانیان بەهرەمەندبن لەڕێزی خۆیان ‌و ڕێزی كەسانی تر‌و بزانن ‌و لەوەتێبگەن كە سیستەمی ئازادی خواز سەرچاوەكانی ژیان بۆ گەشە‌و پێڕەوی ئەوان دابین دەكات).
(بڕوا‌و هەڵوێستی سۆسیال دیموكراسی بۆ ناساندنی چەمكی هاووڵاتی، شێوەیەكی تایبەتە بۆ لەبەرچاوگرتنی هەلومەرجی كۆمەڵایەتی ‌و دەبێت ئەو ئەنجامە بێتەدی بۆ ئەوەی تاكەكان خۆیان بە ئەندامی تەواوی كۆمەڵی سیاسی بزانن. سۆسیال دیموكراسی بەپێی ئەم بڕوایە ئەندامێتی كۆمەڵایەتی تاكەكان بەبەشێكی سەرەكی بەرنامەی خۆی دەزانێ‌: نابێت هیچ كەسێك برسێتی ببینێ‌، بێ‌ ماڵ ‌و شوێنی ژیان بێت، لەبیمە‌و بەهرەكانی تەندروستی ‌و كۆمەڵایەتی ‌و خزمەتگوزرای بێبەش بێت، دەبێت حكومەت چاودێری ‌و پارێزگاری كەسانی بەتەمەن ‌و ساڵاچوو دابین بكات، نابێت هیچ مناڵێك بێبەش بێت لە زەمینەی هەلی پەروەردە‌و بەشداری لە ژیانی گشتی . سەرئەنجام دەبێت هەموو كەسێك بەهرەمەند بێت لە هەلی كاركردن ‌و هەستی ڕێزداری ‌و شایستەیی ژیان بۆ ئەوەی بتوانێ‌ نەخشی دیاری هەبێت لەبەدیهێنانی نیاز‌و پێداویستی یەكانی كۆمەڵگا).
هەرلەم زەمینانەدا سەرۆكی ئەمریكا لەساڵی 1993 (بیل كلینتۆن) گووتی: (میللەت، وەكو كۆمەڵێكی ئەخلاقی، ناتوانێ‌ لەبەرامبەر ئەوە بێ‌ هەڵوێست بێت كە ئایا ئەندامەكانی وەكو تاك یان وەكو چینەكان، لەمەیدانی ژیاندا پێشكەوتون یان پێشیل كراون؟ كلینتۆن دەڵێ‌ دەبێ‌ دەوڵەت زەمانەتی ئەوە بكات كە مەترسی ‌و بەرپرسیارییەكانی ژیان لە كۆمەڵی مەدەنیدا نابێت دژوار‌و ترسناك بێت، كە نەتوانین بەرەنگاریان ببینەوە، یان هەلومەرجی كۆمەڵایەتی ڕاستەقینەی بەشداری ‌و هاوكاری لەهەندێك تاك ‌و ئەندامانی كۆمەڵ زەوت بكات). 
(نیشانەی دیار‌و ئاشكرای دیموكراتی كۆمەڵایەتی (سۆسیال دیموكراسی) هاودەردی ‌و هاوسۆزییە لەگەڵ ئەو كەسانەدا كە لە بێدادی ‌و بێمافیدا ژیانی رەنج ‌و ئازار بەسەر دەبەن، بەشێوەی گشتی كرێكاران، ژنان، كەمایەتی نەتەوەیی ‌و نەژادی، بەساڵاچوان، منداڵان، نەخۆشان یان ئەوانەی كەمئەندام ‌و بێ‌ توانان، ئەوانەن كە دەبێت سۆسیال دیموكراسی داكۆكییان لێبكات. دیموكراسی كۆمەڵایەتی بەپێویستی دەزانێ‌ كە دەوڵەت نەخش ‌و كاریگەری هەبێت لەژیانی شایستە ‌و خۆشگوزەرانیدا، ‌و ئەمەش وەكو دیدگایەكی ئامرازی یان هۆكاری سەیرناكات، بەڵكو لەلای ئەوان ئەوانە دەوڵەتی رەفا یەكێكە لە ئامانجە گرنگەكانی ستراتیژی.
سۆسیال دیموكراتەكان دەیانەوێت بەهاندانی ئەندامانی كۆمەڵ ‌و گرتنەبەری رەوشی داهێنەرانەی ریفۆرمی هەلومەرجە كۆمەڵایەتیەكان ‌و بەهۆی پارێزگاری سیاسی دەوڵەتەوە یاسای كۆمەڵایەتی ‌وپێشكەوتوو بۆ سەرجەم بوارەكانی كۆمەڵگا بەرهەم بهێنن. هێنانەدی خۆشگوزەرانی ‌و مافی بێكاری ‌و یاسای كاری دڵخواز بۆ یەكێتی ‌و سەندیكا كرێكاریەكان، زەمینە ‌و هەلی خوێندن ‌و پەروەردەی زیاتر، بڕیار‌و یاسای بەهرەمەند بوون لە ماف‌و بیمەی تەندروستی ‌و پاراستنی مناڵان ‌و پیران. بەرنامەی تایبەت بە خانەنشینی، دابینكردنی ماڵ ‌و شوێنی ژیان بۆ هەمووان. دیموكراسی كۆمەڵایەتی بەهۆی ئەو دەسكەوتانەی كە لەدوای جەنگی جیهانی دووەم لە ئەوروپا بەدەستی هێنا ‌و لەڕێگای دەوڵەتەكانی رەفاوە زۆرترین پێشكەوتنی لە دیموكراسی رۆژئاوادا بەخۆوەبینی.

فەلسەفەی سیاسی ‌و كۆمەڵایەتی سۆسیال دیموكراسی
(دیموكراسی كۆمەڵایەتی وەكو بەشێك لەتیۆری دیموكراسی، هەوڵدەدات كە دیدگایەكی باڵاتربێت لەو پرسەی كە پێی دەڵێن (دیموكراسی تەواو). پێناسەی زاراوەی سۆسیال دیموكراسی ئەوەمان بۆ ڕوون دەكاتەوە كە دیموكراسیی كۆمەڵایەتی بەسوودتر ‌و بەهرەمەندترە لە دیموكراسی نەریتی، بەڵام كەمترە لەسۆسیالیزم. بڕوایەكی دیكەی سۆسیال دیموكراسی ئەوەیە، كە لە سیستەمی نوێنەرایەتی ‌و نەریتی لیبرالیدا ئەو شێوازانە لەساز‌وكاری عەقڵانی ‌و گونجاو پەیدانابن، كە بتوانن بەڕادەی پێویست هەلومەرج ‌و ماهیەتی دیموكراسی ڕاستەقینە بپارێزن. بۆیە دەبێت بۆ ئەو مەبەستە بزاڤی بەهێز ‌و تۆڕی كۆمەڵایەتی یەكسانی خواز لەناو خەڵكا زیندوو بێت بۆ داكۆكی كردن لە دیموكراسیی راستەقینە. ماكفرسۆن كە یەكَكە لە زانا‌و تیۆرمەندەكانی فەلسەفەی سیاسی لەكانادا: ئەگەر تیۆری دیموكراسی تەنها خۆی بەچۆنیەتی دیموكراتی كردن حكومەت ‌و دەوڵەتەوە سنوردار بكات، بێگومان ناتوانێ‌ بەخواستەكانی خۆی بگات. تیۆری دیموكراسی بەمانای دڵخواز‌و تەواوی وشەكە دەبێت پرسی چۆنیەتی دامەزراندن ‌و سازكردنی حكومەتی یەكسانی خوازتر لەتەواوی ژیانی ئابووری ‌و كۆمەڵایەتی لەبەرچاوبگرێت).
ئامانجی سۆسیالیزم لەسۆسیال دیموكراسیدا وەكو ئامانجی مەزن ‌و كۆمەڵگای دڵخواز بۆ مرۆڤایەتی یەكێكە لەو پرسانەی كە هەندێك لە سۆسیال دیموكراتەكان (مەبەستم ئەوانەی كە بەخۆیان دەڵێن دیموكراتی سۆسیالیستی) لەماركسیزم نزیك دەكاتەوە: لەلای ئەوان (هەرسیستەمێك كە ملكەچی لۆجیكی سەرمایە ‌و ململانێ‌ بێت، سەرەڕای هەموو ئەو لایەنە باشانەی كە باسیان دەكرێ‌، بەڵام لاواز‌و بێتوانا دەبێت لەهێنانەدی هەلومەرجی گونجاو یان شایستە بۆ مافی هاووڵاتی بوون ‌و گیانی كۆمەڵایەتی راستەقینە.... دەبێت  وا لە سۆسیالیزم بگەین كە خەباتی بێ‌ وچانە ‌و لەپێناوی كۆمەڵگایەكی زیاتر دادپەروەر ‌و ئازادیخواز، هەر بۆیەش ئەم خەبات ‌و ئامانجە دەبێتە پرۆژەیەكی پێویست ‌و شایانی هێنانەدی. دەبێت واسەیری سۆسیالیزم بكەین كە خەباتی بەردەوامە بۆ هێنانەدی دیموكراسی ‌و یەكسانی ‌و ملكەچی ئابووری بۆ چاودێری لێپرسینەوەی دیموكراتی. ئەوان بڕوایان وایە كە سۆسیالیزم كۆمەڵگا‌و سیستەمێكی كۆمەڵایەتی تازەیە، كە بەرهەم هێنانی بۆچەندین نەوە دەخایەنێ‌ ‌و لەوانەشە هەرگیز بەشێوەی تەواو ‌و كۆتایی نەیەتەدی. هەر ئەم سۆسیالیزمە پرۆژەیەكە دوو ئامانجی هەیە، یەكەمین هێنانەدی ئەو سیستەمە دیموكراتیەیە كە تاڕادەیەكی زۆر فراوانترە لە دیموكراسیی سەرمایەداری، و ئامانجی دووەم یەكسانی یە یان كەمكردنەوەی ڕیشەیی یە بۆ هەموو ڕواڵەت ‌و دیاردەكانی جیاوازی ‌و هەڵاواردن ‌و نەبوونی بێتوانایی كە بەشێكن لە دیموكراسی سەرمایەداری).
(مەبەست ‌و ئامانجەكانی سۆسیال دیموكراسی هەمیشە ئابووری ‌و كۆمەڵایەتی بوون، و هۆكار ‌و ئامانجە سیاسیەكانیش هەر بۆ ئەم مەبەستە بەكاردەهێنێ‌، و ئەمەش ئەو تایبەتمەندییەیە كە سۆسیال دیموكراتەكان لە حیزبەكانی دیكە جیا دەكاتەوە. باسكردنی ئەم ڕەهەندەش بۆ ئەوەیە كە پارتە سۆسیال دیموكراتەكان یەكەمین ڕێكخراوە جەماوەری ‌و كۆمەڵایەتیەكان بوون لەمێژووی ئەوروروپا ‌و ئایدیۆلۆژیای سەرەكییان بیروڕای كۆمەڵایەتی ‌و خەباتی كرێكار‌و جەماوەری زەحمەتكێش بووە).
دڵنیایی سۆسیال دیموكراتەكان بۆهێنانەدی دیموكراسی كۆمەڵایەتی، یەكسانی ‌و ئازادی لەڕێگای (بوون ‌و ئاگایی) بزاڤە كۆمەڵایەتیەكان یان هەروەكو خۆیان دەڵێن هێنانەدی ئازادی ‌و یەكسانی لە ڕێگای هاوكاری كۆمەڵایەتیەوە دەبێتە ماهیەتی بوون ‌و كۆمەڵایەتی ئەو بزوتنەوەیە. ئامانجی ئەم بزاڤەش بریتی یە لەژیانی باشتر بۆ هەمووان لەكۆمەڵگایە باشتردا ‌و بناغەی بیركردنەوەی كۆمەڵایەتی ‌و ئەخلاقی ‌و فەلسەفیشیان لەم ڕوانگەیەی ماركسدا دەرئەكەوێت: (گرنگیدان بە بیركردنەوەی عەمەلی چینی كرێكار، تەنها لەبیركردنەوە، تێڕامان‌و هۆشیاریدانیە، بەڵكو لەبوونی كۆمەڵایەتی ئەو چینەدایە، یان لەژیان ‌و شێوەسازكردنی كۆبوونەوە‌و ڕەهەندی كۆمەڵایەتیدایە، كە لەوێدا ڕەخنەی كۆمەڵایەتی دەبێت بە ڕەخنەی ژیانی واقعی ‌و زیندووی كۆمەڵگای مەوجود).
دەوڵەتی خۆشگوزەرانی ‌و دیموكراسی كۆمەڵایەتی
دەوڵەتی خۆشگوزەران بەهێزترین شێوازی دەوڵەتی مۆدیرنە كە لە كاردانەوەی قەیرانە ئابووری ‌و سیاسیەكانی سەرمایەداری پەیدابووە. شەپۆلی قەیرانی ئابووری سەرمایەداری لە دەیەی 1930 كە بووە هۆی بڵاوبوونەوەی بێكاری، كەمبوونەوە‌و لاوازی سەرمایەگوزاری، پێویستی بەوە دەكرد كە بەشداری دەوڵەت لە ئابووریدا بەشێوازێكی تەواو نوێ‌ دەست پێبكات. یەكەمین دەوڵەتەكانی رەفا لەسەردەمی هەردوو جەنگی یەكەم ‌و دووەمی جیهاندا لە رۆژئاوا پەیدا بوون ‌و هەنگاو ‌و بەرنامەی گرنگ ‌و فراوانیان لە ریفۆرمی سیستەمی دارایی ‌و بانكیدا ئەنجامدا، بودجەی گشتی‌و باجەكانیان زیاتر كرد، یاساكانی كاریان سازكرد، پیشەسازی ‌و رشتە ئابوورییە گشتی یەكانیان خۆماڵی كرد، دابەشكردنی دەرامەت ‌و دابینكردنی خزمەت‌و بیمە كۆمەڵایەتیەكانیان دادپەروەرانە دەست پێكرد ‌و سەرئەنجام ژیانی كۆمەڵایەتی ‌و خۆشگوزەرانی فراوانیان لە وڵاتەكانیان هێنایەدی. (جۆن مینارد كینز، ئابووریناسی ناسراوی ئینگلیزی، بنەما تیۆری ‌و ئابوورییەكانی دەوڵەتی خۆشگوزەرانی لەساڵی 1936 ‌و لە كتێبی (تیۆری گشتی پارە، بەهرە ‌و كار)دا خستەڕوو ‌و پاشان ئابووری دەوڵەتی رەفا وەكو ئابووری كینزی ناسرا. ڕێگاچارەی كینز بۆ قەیرانی سەرمایەداری ئەوەبوو كە دەبێت دەوڵەت دەسەڵاتی خۆی لەزەمینەی باجەكان ‌و زیاد كردنی بودجە گشتی یەكان بۆ مەبەستی داواكارییە گرنگەكان ‌و بەكاربردنی كار ‌و بەهرەكان بەكاربهێنێ‌. لەو ساوە دەوڵەتی رەفا لەسەرمایەدارییدا دەبێتە جێنشینی سیستەمی بازاڕی ئازاد). دەوڵەتەكانی رەفا بە ئەندازەی جیاواز لە زەمینەی دابەشكردنی دەرامەت، سەرمایەگوزاری ‌و دۆزینەوەی كار ‌و بەرپرسیارییەكان توانیان هەنگاوی گرنگ ‌و ئەزموونی سەركەوتوو بۆ دیموكراسیی كۆمەڵایەتی دروست بكەن.
كۆمەڵایەتی كردنی دیموكراسی ‌و پەیداكردنی پێكهاتەی دەوڵەتەكانی رەفا بەرهەمی چالاكی ‌و خەبات ‌و سەركەوتنی پارتە سۆسیال دیموكراتەكان بوو. حیزبی سۆسیال دیموكراتی ئەڵمانی ‌و پارتی كرێكارانی بەریتانیا، حیزبی سۆسیالیستی فەرەنسا ‌و تارادەیەكیش حیزبی دیموكراتی ئەمریكا پارێزگاری دەكەن لە سیاسەتەكانی خۆشگوزەرانی، بیمەكانی كۆمەڵایەتی ‌و سیستەمی كار‌و بەهرە كە بەسیستەمی (بەكارهێنانی تەواو) ناسراون.