مـارکـێـتـیـنـی سـیـاسـی
 بەسۆز تۆفیق عەبدول
* خوێندكاری دكتۆرا
لەوانەیە وا بیربکەیتەوە کە هەمیشە ئەو کەسەیت کە خۆت بڕیارەکان لە رووداوە سیاسییەکانی وەک دەنگدان یان بابەتی تردا دەدەیت، بەڵام ئەگەر تۆزێک بگەڕێیتەوە دواوە، بۆت دەردەکەوێت ئەوەی کاریگەرییەکی بەهێزی لەسەر بیرکردنەوەکانت هەبووە ئەو جۆرە مارکێتینەیە کە ئێمە بە مارکێتینی سیاسی دەیناسێنین.

پشتگیریی بیرۆکەیەک یان کەسێک یان حزبێک
لە مارکێتینی سیاسیدا وەک هەر مارکێتینێکی تر بەرهەمێک هەیە، بەڵام ئەو بەرهەمەی لێرەدا باسی لێوە دەکرێت ئۆتۆمبێل یان پیتزا یان مۆبایل نییە، بەڵکو بەشێوازی جیاواز پشتگیریی بیرۆکەیەک یان کەسێک یان حزبێک دەکەیت، لەم حاڵەتەدا فرۆشیار لەڕێگەی پرۆسەی سیاسییەوە روانگەی سیاسیی خۆی بۆ تۆ خستوەتەڕوو، تۆش دەبیتە کڕیار.
بەبازاڕکردنی سیاسیی ئەو پرۆسەیەیە کە کاندیدە سیاسییەکان خۆیان و پلاتفۆرمەکانیان بۆ دەنگدەران دەکەنەوە لەڕێگەی پەیوەندییە بەهێز و وردەکانەوە، بە ئامانجی بەدەستهێنانی پشتیوانیی گشتی. وەک بازرگانێکی بواری بازرگانی، رەنگە تۆ پێت وابێت کە تەکتیک و ستراتیژەکانی بازاڕکردنی سیاسیی تۆ ناگرێتەوە، لەکاتێکدا ئەو لایەنەی کە بازاڕی بۆ دەکرێت جیاوازە، بەڵام لێکچوونێکی زۆر هەیە لە نێوان بەبازاڕکردنی سیاسی و بەبازاڕکردنی کاڵا و خزمەتگوزارییەکان.

بەراوردکردنی بەبازاڕکردنی سیاسی لەگەڵ بەبازاڕکردنی بازرگانی
هەردوو بازرگانانی بازرگانی و بازرگانانی سیاسی، میدیا بەکاردەهێنن بۆ ئاگادارکردنەوەو بیرخستنەوەو گۆڕینی هەڵوێست و هەڵسوکەوتی کڕیار و دەنگدەران، هەردووکیان ئامڕازی هاوشێوە لە پێکهاتەکردنی هەڵمەتەکاندا بەکاردەهێنن، وەک لێکۆڵینەوەی بازاڕ و شیکاری ئاماری.
جیاوازی سەرەکی و گرنگ لە نێوان بەبازاڕکردنی بازرگانی و بەبازاڕکردنی سیاسیدا، ئەوەیە کە ئەمەی دووەمیان بۆ هۆشیارکردنەوەو ئاگادارکردنەوەی تاکەکانی کۆمەڵگەیە، لە پرسە گرنگەکان و هەڵبژاردنی سەرکردایەتی لە کۆمەڵگە و دەوڵەت و وڵاتدا بەکاردەهێنرێت.
 
گەنج دەتوانێت کاریگەرییەکی گەورەی لەسەر هەڵمەتی هەڵبژاردنەکان هەبێت، چونکە دەتوانێت پلاتفۆرمە دیجیتاڵییە سیاسییە جیاوازەکان بەکاربهێنێت
 
ستراتیژییەکانی بازرگانی سیاسی
لە درێژەی ئەم بابەتەدا ئاماژە بە هەندێک لە ستراتیژە باوەکان لە بازاڕکردنی سیاسیدا دەکەین:
- بەبازاڕکردنی تەلەفزیۆنی
ریکلامی تەلەفزیۆنی بە شێوازی کلاسیکی بازاڕکردن دادەنرێت، بێگومان ئەمەش لەلایەن بازرگانانی سیاسیشەوە زۆر بەکاردەهێنرێت، لە راستیدا هەموو کەناڵێکی تەلەفزیۆنی تەنانەت کەناڵە کات بەسەربەرەکانیش (ئینتەرتەیمێنتەکان)  لەچوارچێوەی بەرنامەکانیان بیرۆکەیەکت پێ دەفرۆشن. رەنگە لە یەکەم نیگادا وانەبینرێت، بەڵام بە ئاسایی بیرۆکەیەکیش لە ناخیدا هەیە کە لە سیاسەتدا پشتڕاستی دەکاتەوە، هەربۆیە حکومەتەکان و سیاسەتمەداران وەبەرهێنانێکی زۆریان لەم کەرتەدا کردووە.
- بەبازاڕکردنی نەرێنی
ئەمە یەکێکە لە شێوازە کۆنەکانی سیاسەت و بێگومان هەر جۆرە خەباتێکی تر، رکابەرەکان دەست دەخەنە سەر خاڵە لاوازەکانی یەکتر و لە بەرامبەرەکەیان دەدەن، وەک یاری بۆکسێن.
ئەم رێبازە هەندێکجار تاکتیکی خراپ یان قورسی لەگەڵدایە کە دەتوانێت زیان بە متمانەی درێژخایەنی سیاسەتمەدارێک یان حزبێک بگەیەنێت.
- ئیمەیڵ و کورتەنامە 
ئەم شێوازە بە بەرفراوانیی لەهەردوو بازاڕی بازرگانی و سیاسیدا بەکاردەهێنرێت. بێگومان پێویستە گرنگی بەو هۆكارە بدەیت کە دەنگدەر یان بینەرەکەت زۆرترین جار بەکاری دەهێنێت، ئەمەش بۆ ئەوەیە ئامانجکردن دروست بێت و تێچوونەکان بە شێوەیەکی ژیرانە خەرج بکرێت.
- براندکردنی دیجیتاڵی
ئینتەرنێت دەتوانێت ببێتە ئامرازێکی بەهێز بۆ بەبازاڕکردنی سیاسی و چەندین رێگە هەیە بۆ ئەنجامدانی، بەکارهێنانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان، چاوپێکەوتن لەگەڵ دیجیتاڵ میدیا، بەرهەمهێنانی ناوەڕۆک و هاوشێوەکانیان ئامڕازێکن کە سیاسەتمەداران و حزبەکان هەمیشە پشتی پێدەبەستن بۆ خستنەڕووی  بۆچوونەکانیان.
هەروەها بڵاوبوونەوەی سۆشیال میدیا دەسەڵاتی بە سیاسەتمەداران و لایەنەکان داوە، نەک تەنها بگەنە دەنگدەرانی (خۆڵەمێشی)، بەڵکو بەتایبەتی بیانکەنە ئامانج، واتە ئێستا دەتوانیت پەیامەکەت بکەیتە ئامانج بۆ دەنگدەران بە پشتبەستن بە تەمەن، رەگەز، خوێندن، شوێن، پیشەو هتد. ئەمەش شتێکە کە دەتوانیت لە زۆربەی پلاتفۆرمەکانی سۆشیال میدیای وەک فەیسبووک و ئینستاگرام و تویتەر بیکەیت.
- داتاکان پاشان
هەروەک چۆن ستراتیژییەکانی بازاڕکردن بۆ هەر پیشەسازییەکی دیکە، پشت بە داتا دەبەستن، سیاسەتیش پشت بە داتاو ژمارە و شیکاری رەفتاری دەنگدەران و پێداویستییەکانیان و خواستەکانیان دەبەستێت.
گەیشتن بە دەنگدەران پێویستی بە ئامڕاز و ئەزموون و داتا هەیە، لەگەڵ میدیای بازرگانی گونجاو. گرنگە کاندیدە سیاسییەکان دەستیان بگاتە دەنگدەرانی بێ بڕیار.
- پەیوەندیی سۆزداری
لە زۆر حاڵەتدا دروستکردنی پەیوەندییەکی سۆزداری کاریگەرترە لە لۆژیک. زۆربەی کات مرۆڤەکان پێویستیان بە هاوسۆزیی هەیە نەک چارەسەر، تەنانەت لە مارکێتینی سیاسیشدا دەتوانین ئەمە بەشێوەیەکی بەرفراوان ببینین، پەیوەندیی سۆزداری لە پۆستەر و هەموو ئەو نامانەی کە دەینێرێن دەدۆزرێنەوە.
- کارلێکی ڕاستەوخۆ لەگەڵ خەڵک
ئێستا دەتوانیت ڤیدیۆی راستەوخۆ و وێبینار و پەخشی راستەوخۆ لەسەر پلاتفۆرم و ماڵپەڕەکانی سۆشیال میدیا وەک بەدیلێک بۆ رێکلامە تەقلیدییەکان بەکاربهێنرێت. ڤیدیۆی راستەوخۆ یان پەیامی ڤیدیۆیی رێگە بە سیاسەتمەداران دەدات هەواڵەکانی خۆیان دروست بکەن و بیگوازنەوە. سەرەڕای ئەوەش، دەتوانن لەگەڵ ئامادەبووانیان پەیوەندیی بکەن بۆ کۆبوونەوەکانی پرسیار و وەڵام لەکاتی پەخشی راستەوخۆدا. زۆرێک لە سیاسەتمەداران دەبینرێن کە لە ئینستاگرام و فەیسبووک راستەوخۆ دەچنە ناوەوە بۆ ئەوەی کارلێک لەگەڵ دەنگدەرەکانیان بکەن (چ لایەنگران و چ ئەوانەی دەنگیان نادەنێ)، ئەمەش بۆ ئەوەیە كە گفتوگۆیەکی مانادار بخولقێت نەک قسەیەكی راگوزەر بۆ دەنگدەران.
- پێش بڵاوکردنەوە پشکنینی راستییەکان بکە
وردبوونەوەو پشکنینی راستییەکان یارمەتیدەرن لە دروستکردنی وێنەیەکی باوەڕپێکراو لەنێو دەنگدەراندا، لە بەڕێوەچوونی هەڵمەتی ریکلامی سیاسیی لە میدیای چاپکراو، یان سۆشیال میدیا یان تەلەفزیۆن، بوار بۆ هەڵە نییە، بچووکترین هەڵە دەتوانێت ببێتە هۆی ئەوەی نەیارێک وەک دەرفەتێک بیقۆزێتەوەو بەكاری بهێنێت و تۆی كاندیدی پێ تاوانبار بکات، بەناوی بڵاوكردنەوەی زانیاری هەڵە.
- دەنگدەرانی گەنج بکرێنە ئامانج
ناتوانرێت بە ئاسانی چاوپۆشی لە دەنگدەرانی گەنج بکرێت، تەنانەت ئەوانەش کە تەمەنی دەنگدانیان نییە، ئەم توێژە دەتوانێت کاریگەرییەکی گەورەی لەسەر هەڵمەتی هەڵبژاردنەکان هەبێت، چونکە دەتوانێت پلاتفۆرمە دیجیتاڵییە سیاسییە جیاوازەکان بەکاربهێنێت بۆ راکێشانی دەنگدەرانی Gen Z لە بازنەی هەڵبژاردنەکاندا.
بەبازاڕکردنی سیاسی لە زۆر رووەوە هاوشێوەی بەبازاڕکردنە لە جیهانی بازرگانیدا. لە بازاڕکردنی بازرگانیدا، فرۆشیاران کاڵاو خزمەتگوزاریی و پەیوەندییەکان دەخەنە بازاڕەوە و لەبەرامبەردا پارەو زانیاری و سەرسامی کڕیار وەردەگرن. لە هەڵمەتە سیاسییەکانیشدا کاندیدەکان بەڵێن و پشتیوانی و سیاسەت و ئایدیای تایبەتمەندی کەسیی خۆیان پێشکەشی دەنگدەران دەکەن و لە بەرامبەردا دەنگ و بەشداریی خۆبەخشانە وەردەگرن. بەهۆی ئەم یەکسانییە لە بوارە جیاوازەکانی بازاڕکردندا، هەندێک چەمک و ئامرازەکانی بازاڕکردن لە نێوان بازاڕکردنی کاڵاو خزمەتگوزارییەکان و بازاڕکردنی سیاسییدا هاوبەش دەبن و هەندێک بنەمای بازاڕکردنی بازرگانی پێویستی بە دەستکاریکردن هەیە بۆ ئەوەی لە سیاسەتدا جێبەجێ بکرێن.
«Gen Z» *ئاماژەیە بۆ ئەو کەسانەی بە نزیکەیی لەنێوان کۆتاییەکانی نەوەدەکان و سەرەتای ساڵانی 2010 لە دایکبوون. ئەوان بە نەوەی دیجیتاڵی ناسراون، ئەو نەوەیە لەگەڵ ئینتەرنێت و مۆبایلە زیرەکەکان و سۆشیال میدیا گەورەبوون، زۆر شارەزای تەکنەلۆژیاو سەكۆكان و كاری تەكنیكی و پەیوەندیەكانن. هەروەها گرنگی بەبەهای فرەچەشنی و گشتگیری دادپەروەریی کۆمەڵایەتی دەدەن و زۆرجار دیدگاو خەمەكانیان جیاوازە بە بەراورد بە نەوەکانی پێشوو.
* لەسەر بنەمای چەمکی حزب، توانای کۆکردنەوەی دەنگدەران و بەدەستهێنانی دەنگی زیاتر، بە گرنگترین فاکتەری سەرکەوتن لە کێبڕکێی سیاسیی دادەنرێت؛ بەڵام لە هەڵمەتە مۆدێرنەکاندا، چەمک و شێوازەکانی بازاڕکردن کە لە بازاڕە بازرگانییەکاندا بەکاردەهێنرێن، جێبەجێ دەکرێن و بەپێی رێبازی بازاڕکردن، سەرنج دەخرێتە سەر خواست و پێداویستییەکانی دەنگدەران. بۆیە سیاسییە حزبیەکان بەپێی خواست و پێویستی دەنگدەران پلانی هەمەلایەنەی هەڵمەتە سیاسییەکانیان رێکدەخەن.