له‌ گردبوونه‌وه‌یه‌كداو له‌به‌رده‌م سه‌دان كه‌سدا، شه‌هید دڵشاد تۆفیق به‌نگینه‌ ده‌ڵێت:



"دوژمن بەقەبارە گەورەیە وەك گۆزەیەك وایە، لەناوەڕۆكدا بۆشە، ئێمە بەژمارە كەمین و بچوك دیارین، بەڵام لەناوەڕۆكدا بەهێزین. وەك بەردێكی پتەو واین، گرنگ ئەوەیە بەردەكە بدەیت بەگۆزەكەدا، یان گۆزەكە بدەیت بە بەردەكەدا هەر گۆزەكە ده‌شكێت.."





سیمایەك درەوشاوە وەكو خۆر، پشكۆیەك لەناو بەفری چیاكانی نیشتمان، مرۆڤێك پڕ لەورەو راستگۆیی، پتەو و خۆڕاگر، لێهاتوو و رەوانبێژ.. تێكۆشەری رۆژە سەختەكان و سەرەتای شۆڕشی نوێ. مرۆڤێكی هۆشیارو خاوەن دیدگا، مرۆڤێك پڕلەجەربەزەیی و قارەمانی و كۆڵنەدان، مێژوویەك پڕ لەدڵسۆزی و هۆشیاری دەریایەك لەسەرچاوەو زانیاری لەسەرمێژوو شۆڕشی گەلانی دنیا. زیرەك و قسەزان، خاوەنی هەڵوێست و بۆچوونی سیاسی خۆی بوو. خوێنەرێكی باش و بەردەوام هاوڕێی كتێب بوو، ئەوكاتەی شار بەجێدێڵێت و روو لەشاخ دەكات بەدایكی دەڵێت:
"خۆم بفەوتێم نابێت نووسین وكتێبەكانم بفەوتێن."
ئەڵقە رۆشنبیرییەكانی "كۆمەڵەی ماركسی - لینینی" لە ساڵانی  حەفتاكاندا دەبێتە سەرەتای تێكەڵبوون بەخەباتی سیاسی شەهید "دڵشاد به‌نگینه‌" كە دواتر ناوەكەی بۆ "كۆمەڵەی رەنجدەرانی كوردستان" دەگۆڕێت.
لەوماوەیەی لەناو شاربوو، زۆر ئازایانە كارەكانی لە رێكخستنەكانی كۆمەڵە بەسەركەوتوویی ئەنجام ئەدات، دوای ئاشكرابوونی كۆلێژی ئیدارەو ئیقتیصاد لە بەغدا جێدەهێڵێ و روو لەشاخ دەكات.
شەهید دڵشاد تۆفیق حاجی بەنگینە، ساڵی (١٩٥٥) لەشاری سلێمانی چاوی بەدنیا هەڵهێناوە، شەهید كوڕەزای شاعیری گەل "حاجی باقی بەنگینە"یەو سەرەتای چوونە شاخ و دوای خۆناساندن به‌ڕێز "مام جەلال" پێیدەڵێت:
"تۆ نەوەی بەنگینەی نیشتمانپەروەریت، بامن ئێستا شیعرێكی باپیرت بۆبخوێنمەوە:


ئەی گەل یەكێتی، ئەی گەل یەكێتی
هەل لەدەست مەدەن دوژمن پەكیەتی
دوژمـــــن خــەریـــكی پیــلانگێڕانە
دەست هەڵناگرێت لـــــەم كوردستانە
باگـــەورەو بچوك یەك ریزبووەستین
لـــەتێكۆشانا هــــیچ رانـــــــەوەستین
بــــــاوەك ڤیەتنام مەردو مــــــەردانە
ڕزگــــــاری بكەین ئەم كـــوردستانە


بەدرێژایی ساڵانی خەباتی شار دایكی هەمیشە یارمەتیدەرو پشتوپەنای شەهید دڵشاد بووە، هەر لە حەشاردانی چەك و نوسراو و گواستنەوەیان وۆ شوێنی پێویست، لە شاخیش زۆربەی گوندەكانی  ناوچەی كەركوك و دوكان و شارباژێڕی بەسەركردەوە بۆ بینین و راپەڕاندنی كارەكانی شەهید دڵشاد.
لە خەباتی شاخ وەك كادیرێكی بەتواناو هۆشیار زۆر چالاكانە پەیتا پەیتا كۆبوونەوە بەدێهاتەكان ئەكات و چەندین لایەنگرو ئەندام و هەوادارانی شۆڕشی پێشوو لەسەردەستی ئەم و لەژێر كاریگەریی ئەمدا دێنە ناو شۆڕشی نوێ و بەشداریی ئەو شۆڕشە نوێیە دەكەن.
لەگەڵ ئەمەشدا جارێكیان كەسێك دەچێتە ناوچەی شارباژێڕو چاوی بەشەهید دڵشاد ئەكەوێت و دەیەوێت ببێتە پێشمەرگە، ئەوكەسە خێزاندارو خاوەنی سێ منداڵ ئەبێت، شەهید دڵشاد پێی دەڵێت: "بگەڕێرەوە ناوماڵ و مناڵەكەت و ئاگات لێیان بێت ئەوەش هەر شۆڕشە!"
شەهید دڵشاد، لەنامەیەكیدا بۆ سەركردایەتی، تیایدا ده‌نووسێ و دەڵێت:
"ئەم جەولەیەمان هەموو دێهاتەكانی گرتەوە هەر لە كۆسرەت و مەرگەو جافەتی و دۆڵی سورداش و هەتاوەكو نامە ناردن بۆ زۆر شوێنیتر وەكو ئۆردوگاكان و دوكان و ئەو شوێنانەی كە دەستمان پێیان نەدەگەیشت، بەوە تاڕادەیەك وامان لە خەڵكی كرد كە باوەڕیان بەشۆڕش بۆ دروست ببێته‌وه‌و پەیوەندییە راستەقینەكەی جەماوەریش جێگای ئاسایی خۆی بگرێتەوە. ئەو خەڵكەی كە لەدرزی پەنجەرەو دەرگاوە كە لەپێشا سەیریان دەكردین وامان لێكردن كە بەهاتنی ئێمە خەڵكی لەدەوروپشتمان كۆبێتەوەو چوونی ئێمەیان زۆر زۆر پێ خۆش بێت."
ئەو هەمیشە لەناو خەڵكیدابوو، سات لەدوای سات لەكۆبوونەوە بوو لەگەڵیانداو ئاگای لەخواست و داواكارییەكانیان بوو، لەپێناوی نیشتمانا، لەپێناوی رەنجدەرانی كوردستانا ئەو رێیەی گرتبووەبەر. هەربەدەستپێشخەری ئەم هەڵمەتی پاك و خاوێنی هەندێك لە دێهاتەكانی ناوچەی شارباژێڕ ئەنجامدراو بڕیاری دوورخستنەوەی خۆڵ و خاشاكی گوندەكان بۆ دەرەوەی گوندەكان جێبەجێكرا.
شه‌هید دڵشاد، دڵسۆز بوو بۆ هاوخەبات و هاوڕێكانی، نامەكەی شەهید "مەلاعەلی"كە لەزیندانی "موسڵ"ەوە نووسیوێتی بۆ شه‌هید دڵشاد، یەكێكە لەو بەڵگانەی كە پێمان دەڵێت چەند دڵسۆزو جێی متمانەی هاوڕێكانی بووە .


نامەی شەهید مەلاعەلی :
 
"هاوڕێی زۆر زۆر خۆشەویستم كاكە دڵشاد سەرەتا گەرمترین سڵاوی كۆمۆنیستانەت پێشكەش بێت، هیوام خۆشی و شادی و بەختەوەریتە. رێزو سڵاوم هەیە بۆ هەموو هاوڕێیان و وە بۆ پێشمەرگەكان، چاوەكەم نامەوێ یەك یەك ناوەكانیان بنووسم بۆخۆت وەكیل بە یەك یەك سڵاوی منیان پێ رابگەیەنە بە مامۆستاكانیش هەموویان.
هاوڕێ گیان ئەمەوێ دەربارەی چۆنیەتی گیرانمان چەند شتێكت بۆ بنووسم.."
لە درێژەی نامەكەدا وردەكاریی چۆنیەتی دەستگیركردنەكەیان بۆ شەهید دڵشاد دەنێرێت و داوادەكات كە تۆڵەی بكرێتەوە! لەبەرلێهاتوویی دەكرێتە بەرپرسی رێكخستنەكانی هەرێمی چواری ئەوكاتەی "یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان" كە ئەوكاتە هەرێمی چوار سنورێكی ئیجگار فراوانی هەبوو.
شەهید دڵشاد، خوێندنەوەو هەڵسەنگاندنی بۆ كەسی بەرامبەر سەد لەسەد تەواو بووەو كەسێكی سەرناس بوو "مامۆستا جه‌عفه‌ر"  هیچ گومانی نه‌بوو كه‌ ئه‌و زۆر به‌چاكی به‌رامبه‌ره‌كانی ده‌ناسی و به‌وته‌ی ئه‌و سه‌رناس بووه‌، باس له‌ گفتوگۆیه‌ك ده‌كات له‌نێوان هه‌ڤاڵ "مام جه‌لال" و شه‌هید دڵشاددا، شه‌هید دڵشاد پێیوابووه‌ كه‌ مەلا عەلی  شاعیرێكی  ورەبەرزو تێكۆشەرێكی  كەموێنەیه‌.

هه‌ڤاڵ "مام جەلال" هاوڕا نابێت له‌گه‌ڵیداو مه‌به‌ستی له‌ خودی مه‌لا عه‌لی نییه‌ كه‌ كادیرێكی نموونه‌یی نه‌بێت، به‌ڕێزیان گشتی تر له‌ واقیعه‌كه‌ ده‌ڕوانێ كه‌ هێشتا شۆڕش ماویه‌تی بگاته‌ ئه‌و قۆناغه‌ی كه‌ كادیری نموونه‌یی دروست بكاو شۆڕش له‌ سه‌ره‌تادایه‌.
مەلا عەلی ئەو چركەیە بەبنجك و بۆق، تەپ و دووكەڵێكی زۆری نابووەوە. چەند شەقاوێك لێیانەوە دووربووبوو. خەریكی چالێنان بووبوو.
مامۆستا جه‌عفه‌ر، له‌ئێستادا پێیوایه‌ شه‌هید مەلا عەلی، لەناو زیندانی رژێم سەلماندی یەكێكە لە شاعیرە ئازاو بوێرەكانی شۆڕش و یه‌كێكیش بوو له‌ كادیره‌ نموونه‌ییه‌كان.
لەهاوینی ساڵی (١٩٨٠) پێش دەستپێكردنی جەنگی عێراق - ئێران، رۆژنامەنووسی نەمسایی "كاپلان" كە نازناوی "باران"ی لێنرابوو، لەسەر داوای "ی.ن.ك" بانگهێشتی كوردستان كرابوو. باران باڵابەرزێكی بەجەستە لاوازی موزەردی قژلول و تەمەنی لەنێوان (۲٥) بۆ (۲٦) ساڵ دەبوو، لە بارەگا هاوینییەكەی "نەوشیروان مستەفا"وە بە شەهید دڵشادو چەند پێشمەرگەیەكیتر  دەسپێردرێ لەوانە "شەماڵ ئیبراهیم زادەو مستەفا سەرگەڵویی و براكەی و شەهید غەریب هەڵەدنی و شەهاب و عوسمان شارستێنی و چەند پێشمەرگەیەكی تر.." شەهید دڵشاد زمانی ئینگلیزی زۆر بەباشیزانیوە، یەكێكبووە لەوكەسانەی ئەوكاتەی شۆڕش كە توانیویەتی بەزمانێكی پاراو بەئینگلیزی قسە بكات.
"كاپلان" لەوماوەیەی كە لەكوردستان دەمێنێتەوە بەیاوەریی شەهید دڵشادو چەند پێشمەرگەیەكیتر زۆر لە گوندو دێهاتەكانی كوردستان دەگەڕێت لەوانە "وڵاخلو و سەفرەو زەروون و گاپیڵۆن و گەڕەدێ و مالومە و چۆخماخ و یاخسەمەر و سنگەر و مێوڵاكە و قوڵەجاخ و چاڵاوە و هەڵەدن و سەرگەڵو و سێكانیان و لەوێوە بۆ سەرمۆرد و قەمچوخە و تەلان و دیوی چەمی رێزان و گوندی تەلان و سورقاوشان و عەسكەر و ئاغجەلەر و گۆپتەپەو پاشان بۆ گونده‌كانی گەورەدێ و پاشان بۆ كانی بی و چەندین ناوچەی تر.
كاپلان، بۆ ئەوە هاتبوو لەڕێگای كامێراكەیەوە شۆڕشی نوێی گەلی كوردو نەهامەتی و راگواستنی دێهاتە سنووریەكان و ژیانی پێشمەرگە بگوازێتەوە ناو رۆژنامەی نەمسایی كۆریەر  (kurier) ماوەی زیاتر لەدوو هەفتەو بەیاوەریی ئەو پێشمەرگانە باروگوزەرانی ناوچەیەكی فراوانیان لەگوندو دێهاتەكان روماڵكرد. هەموو ئەم جەولانەش لەبەرسەختی ئەو رۆژگارە زۆربەنهێنی ئەنجام دەدران، هەربۆیە كاپلان بەجلی كوردییەوە وا نمایشكراوە كە تەنها پێشمەرگەیەكەو لەزۆربەی سەردانی شەوانی گوندەكانیشدا بەجۆرێك نمایشدەكرا كە بەهۆی دان ئێشەوە ئازاری هەیەو ناتوانێت قسە بكات! دواجار سەردانی نهێنی دڵشادو كاپلان، بۆ شاری سلێمانی دەستپێدەكات.!
"حەسەن حەمزە" مامۆستا لە گوندی گاپیڵۆن، بۆمان دەگێڕێتەوە:
"لە پایزی ساڵی 1980سەرەتای دەستپێكردنەوەی دەوامی خوێندنگەكان بوو. ئەودەم من ماوەی دووساڵ بوو مامۆستای گوندی گاپیڵۆن بووم، كە ئێستا ناحیەی گاپیڵۆنە. شەهید دڵشاد تۆفیق بەنگینە، كادیرو بەرپرسی رێكخستنی كۆمەڵە، لەناوچەی تیپی (47)ی پیرەمەگرون بوو، كە ئەودەم بەهەرێمی چوار ناسرابوو. نزیكەی دووساڵ پێشتر لەڕێگەی شەهیدی سەركردە "جه‌مالی عەلی باپیر"وە دڵشادم ناسی و بووە هاوڕێ و بەشێك لەڕۆحم.
لەبەیانییەكی رۆژی هەینی ئەو پایزەدا، كاتژمێر نزیكی (9) شەهید دڵشاد لەگەڵ زەلامێكی باڵابەرزو رەنگ كاڵ و باریكەله‌ كە هەرلەتەمەنی من و دڵشاددا دەبوو، شەڕواڵێك و قەمسەڵەیەكی لەبەردابوو، بەجووتە خۆیان كرد بە خوێندنگەكەمدا، كە من لەناو حەوشەكەیدا لەسەر كورسییەك دانیشتبووم. چووم بەرەو روویان و پێشوازیی و بەخێرهاتنم لێكردن. ماوەیەك بوو شەهید دڵشاد لێم دابڕابوو، وادیاربوو ئەوماوەیە لەسەركردایەتی "ی.ن.ك" سەرقاڵی ئەرك و فەرمانی خۆی بوو.
دڵشاد هاوەڵەكەی پێناساندم و وتی: مامۆستا ئەوە ناوی باران-ه‌، رۆژنامەنووسێكی بیانییەو دۆستی كوردە، لە سەركردایەتییەوەو لەڕێگاوە هاتووین برسیشمانەو ماندووشین. دوای بەخێرهاتنی رۆژنامەنووسەكە پێكەوە چووینەژوورەوە، خۆشم نانم نەخواردبوو. پێكەوە سێ قۆڵی نانی بەیانیمان خوارد. دڵشاد وتی: باران فێری دیژلەمە خواردنەوە بووە مامۆستا! ئەوەی جێی سەرنجم بوو لەو نانخواردنەدا باران دواتر زوو زوو داوای دیژلەمەی دەكرد. دەتووت حەوپشتی لەناو دێهاتەكانی ئێمەدا ژیاوەو ئالوودەی دیژلەمەخواردن بووە. دواتر شەهید دڵشادو باران دەستودەمیان شت و وتیان ماندووین دەخەوین. منیش ژووری تایبەتی میوانم لەخوێندنگەكەمدا هەبوو، بردمنە ئەوێ و وتم: خەمتان نەبێ ئیستراحەت بكەن. من لەحەوشەكە ئاگادارم و چاوم لەڕێگەیە .
لە دەوری سەعات (12)ی نیوەڕۆدا لەناو حەوشەی خوێندنگەكەدا راوەستابووم سەیری رێگەكەم دەكرد. لە دەرەوە كابرایەكی سوورەی قەڵەو تەمەنی پەنجا ساڵێك دەبوو خۆی كرد بەحەوشەی مەكتەبەكەداو بەرەو رووم هاتوو سەلامی كردو تووند پەلاماری دەستی دام و بەرزیكردەوەو ماچی كرد. پێش ئەوەی مه‌جالم بات قسەبكەم و بڵێم كێی بەڕێزت، كەوتە قسەو بەهەناسەیەكی تووندەوە وتی: مامۆستا دڵشاد گیان دەستم دامێنت لێم قەوماوەو فریام كەوە. وتم راوەستە كاكە تۆكێی بەڕێزت و بۆلای كێ هاتوویت؟ بەشڵەژاوییەوە وتی: ئەی جەنابت مامۆستا دڵشادی كادیرنیت؟ وتم: نە كاكە كێ بەتۆی وتووە من مامۆستا دڵشادی كادیرم؟ لەوەڵامدا وتی: عەفومكە مامۆستا من لە دوورەوە هاتووم و لێم قەوماوەو پەنام بۆ پێشمەرگەكان هێناوەو لێرە لە مزگەوت بەخزمەتیان گەیشتووم هەواڵی مەسئولەكەم پرسیوە ناردوویانم بۆ ئێرە بۆلای مامۆستا دڵشاد، نازانم چۆن بەخزمەتی بگەم. لەوقسانەدابوو، دڵشاد لەژوورەوە هاتەدەرێ و وتی: مامۆستا چی ئەوێ ئەو برادەرە. كابرا هەمان قسەی بۆ دڵشاد دووبارەكردەوە خێرا خێراش ئەیووت بەس مامۆستا دڵشاد، ئەتوانێ یارمەتیم بات. دڵشاد دوای چەند پرسیارێك سەبارەت بەوەی چۆن دڵشاد دەناسێ، ئەویش روونیكردەوە كە چەند پێشمەرگەیەك لەمزگەوت وتوویانە لە خوێندنگەكەیە. دوای ئەوەی دڵشاد دڵنیابوو كە پێشمەرگەكانی خۆیان لەمزگەوتەكەوە ناردوویانە، قۆڵی كرد بەقۆڵی كابراو نیو سەعاتێك چوونە بەردەرگاو، كەوتنە وتووێژو ئیتر كابرا بەرەوناودێ سەركەوتەوەو دڵشادیش گەڕایەوە لای من و ئاماژەیدا بەوەی كابرا لە سلێمانییەوە هاتووەو كێشەیەكی خێزانی و كۆمەڵایەتی هەیە لەم ناوەدا. ئیتر دڵشاد چووە ژوورێ و بارانی لەخەوهەستان و پێیووت: خۆی ئامادەكات بۆ رۆیشتن. هەرچەند من خوڵقم كردن بۆ نیوەڕۆ لای من بن رازی نەبوو، چونكە كاروباریان زۆرەو ئەشبێت بەردەوام بارانی لەگەڵدابێت. تاماوەیەكی دیارینەكراو. دوای خۆكۆكردنەوەیان خواحافیزیان لێكردم چوون بەرەو ناودێ .
لەدوای رۆیشتنی دڵشادو باران، دەمزانی كە رەنگە تا ماوەیەكی درێژ دڵشاد نەبینمەوە بەحوكمی یاوەری بوونی رۆژنامەنووسێكی بیانی و گەڕانی بۆ زۆر ناوچەی گرنگ تا باران لە نزیكەوە ئاگاداربێت. پاش چەند رۆژێك بۆ پێداویستی خۆم گەڕامەوە بۆ سلێمانی. دووەم رۆژی مانەوەم لە سلێمانی، سەعات نزیكەی (9)ی بەیانی بوو لەلای بەردەركی سەراوە بەتەنیشت باخچەكەی ئێستای بەرامبەر سەرا كە شوێنی جارانی سەعاتەكەی سلێمانی بوو، پەڕیمەوە بۆ ئەوبەری كە لەكۆتایی رێزی بازاڕی عه‌سری، دوكانێكی شەربەتخانەبوو، ئەوكات بەدوكانی حاجی عەباسی ماستاو ناسراوبوو، بەنیازی چوون بەرەو ئەسحابەسپی. سەرم دانەواندبوو بەدەم رۆیشتنەوە سەیری بەرپێی خۆم دەكرد. بازاڕ ئەوساتە زۆر قەرەباڵغ نەبوو. دەنگی كەسێك لەسەر شۆستەكەی بەردەم حاجی عه‌باس بەئاگای هێنامەوە:  مامۆستا چۆنی! كە سەرم هەڵبڕی شڵەژام، چونكە پێشبینی بینینی ئەوكەسەم قەد نەدەكرد لەودەمەداو لەناوەڕاستی بەردەركی سەراو بەو بەیانییه‌‌ لەوێدا بیبینم.
ئەوەی بینیم دڵشادی كادیر بوو. زانی حەپەسابووم بەزەردەخەنەوەو هێمنانە دەستی درێژكردو تەوقەی لەگەڵدا كردم، قاتێ چاكەت و پانتۆڵی لەبەردابوو. نەیشارمەوە ئەودەمە ناوبەناو لەوناوە یەك دوو قوە خاسە هەمیشە پاسەوان بوون و دەهاتن و دەچوون. بۆیە لەخەمی گرتن و كەشف بوونی دڵشاد زۆر شپرزە بووم. بەڵام زۆر نۆرماڵ بەبزەوە لەگەڵما وەستا. من چیتر خۆم پێ نەگیراو وتم: ماڵی وێرانم ئەوەچی ئەكەیت لێرە وەستاوی؟ لەوەڵامدا وتی: باران-ی رۆژنامەسووم هێناوە.  وتم: ئەی كوا؟ بەئاماژەی سەر پێیووتم: ئەوەتا. كە سەیرم كرد باران سێ مەتر لەخوار خۆی رێك بەرامبەر گازینۆی شەعب، ئەویش بەچاكەت و پانتۆڵەوە خەریكی وێنەگرتنە. وتم: كاكە دڵشاد ئەمناوە بەردەوام قوە خاسەی لێ رادەوەستێ بۆخاتری خوا؟ وتی: مامۆستا خەمت نەبێ چەكدارم. دواتر پێمووت: بێ جێگە نیت؟ لەوەڵامدا: وتی: نا بێ خەم بە. ئیتر پێیووتم: یەكتری دەبینینەوە لە گاپیڵۆن. خوا حافیزیمان لەیەك كردو بەجێمهێشت، قسەم لەگەڵ باران نەكرد، چونكە سەرقاڵی كاری خۆی بوو. هەرئەو شەوە لە دەوروبەری نزیكی سەرچنارەوە بوو بەگرمەی ئاڕبیجی و تەقەكردن. بۆ رۆژی دواتر هەواڵ بڵاوبووەوە كە هێرشی پێشمەرگە بووە داویەتی بەسەر ناوەندە سەربازی و ئەمنییەكانی سەرچناردا.   لەگەڕانەوەمدا بۆ گاپیڵۆن مامۆستا "فوئاد"ی هاوڕێم  بینی كە هاوەڵی دێرین و گەڕەكی دڵشاد بوو. پێیووتم: ئەزانیت دڵشادی كادیر لەناوشارەو یەكترمان دیوە. من لەوەڵامی كاك فوئاد دا خۆم لێ بێ ئاگا كردو گوێم بەقسەكە نەدا، تازۆرتر لەسەری نەڕوات."
به‌داخه‌وه‌ ئه‌م نووسه‌رو رووناكبیرو پێشمه‌رگه‌ پڕ له‌بیروباوه‌ڕه‌، لەڕۆژی (١٥/٩/١٩٨١)دا، لەشەڕی ناوخۆ شەهید دەبێ و دەچێتە ریزی كاروانی نەمرانەوە، بەڵێ دڵشاد شەهید دەبێت، بەڵام تاهەتایە لەناو دڵی هه‌ریه‌كێكماندا دەژی.